Dużo ostatnio rozmawiamy o edukacji, o szkołach, o procesach w nich zachodzących.
Powodzeniem cieszy się inicjatywa NOoE (Narady Obywatelskie o Edukacji): ze strony NARADA OBYWATELSKA
można pobrać szczegółową instrukcję wyjaśniającą, jak zorganizować takie wydarzenie.
Wiele dań w menu
Ale debatować – czyli rozmawiać publicznie – można w innych formułach. Wspólnymi cechami
każdej z nich powinna być dostępność (zasadniczo każdy może brać udział, chociaż organizatorzy
decydują, czy jest to formuła otwarta, zaproszenie skierowane do społeczności, czy do
uczestników samych rozmów są kierowane imienne zaproszenia) oraz przejrzystość (wnioski
są zapisywane i upubliczniane, chociaż forma dokumentu i droga publikacji też zależy
od organizatorów). Jest to ważne, gdyż byłoby pożądane, by wydarzenie spełniało jeśli nie
wszystkie, to większość warunków konsultacji społecznych. Należą do nich m.in.:
- dobra wiara (debaty należy prowadzić w duchu dialogu, strony słuchają się nawzajem i wykazują wolę zrozumienia odmiennych racji);
- przejrzystość: informacje o celu, regułach, przebiegu i wynikach muszą być powszechnie dostępne;
- koordynacja: wydarzenie powinno mieć gospodarza odpowiedzialnego za organizację i przebieg;
- przewidywalność: powinno być prowadzone w zaplanowany sposób, w oparciu o czytelne reguły;
- poszanowanie interesu ogólnego: choć poszczególni uczestnicy mają prawo przedstawić swój partykularny interes, ostateczne decyzje (o ile są podejmowane) powinny reprezentować interes publiczny i dobro ogólne.
Istnieje kilka sprawdzonych formuł organizowania takich wydarzeń. Tutaj poświęcę uwagę formule Open Space („otwarta przestrzeń” – przy czym nie chodzi o zagospodarowanie miejsca pracy!)
Jest to metoda organizacji spotkań i konferencji dla grup od 12 do 2000 uczestników. Zakłada proces samoorganizacji – program jest tworzony dopiero w czasie wydarzenia, przez samych uczestników.
Zaczęło się od kawy…:
…kiedy niejaki Harrison Owen, ciężko się napracowawszy nad zorganizowaniem konferencji, usłyszał na zakończenie od uczestników, że „najprzydatniejsze były przerwy na kawę”, zastanowił się, w czym rzecz. A było to w 1983…
Metoda Open Space sprawdza się pod dwoma warunkami: że uczestnicy są autentycznie zaangażowani oraz organizator nie narzuca swoich oczekiwań, a wydarzenie wieńczą zaplanowane działania, za które odpowiedzialność biorą sami uczestnicy.
Przyjechaliśmy – i co teraz?
Organizator wita uczestników (krótko!), przedstawia główny powód spotkania oraz metodę (można wcześniej umożliwić uczestnikom zapoznanie się z metodą, np. w ulotce, na stronie internetowej itp.).
Następnie organizator zaprasza uczestników, by zgłaszali do dyskusji kwestie dla nich ważne. To ci z uczestników, którzy wystąpią z tematami, stają się inicjatorami i prowadzącymi zasadniczej części wydarzenia.
Inicjatorzy wybierają miejsce i czas spotkania (lub „zajmują” je w pustym grafiku przygotowanym przez organizatorów). Dyskusje trwają zwykle od 50 min. do 1,5 godz. Ilość równocześnie toczących się dyskusji oraz rund zależna jest od wielkości grupy, warunków przestrzennych i organizacyjnych oraz od złożoności problemu i zaangażowania uczestników.
Zadaniem organizatorów i zespołu asystentów OST jest takie zabezpieczenie konferencji, aby uczestnicy mogli skupić się tylko na temacie i problemach merytorycznych (zapewnić napoje, ewentualnie posiłki, materiały, czytelną informację i sprawną organizację).
Udział w dyskusjach jest dobrowolny do tego stopnia, iż można dyskusje w każdej chwili opuścić i dołączyć do innych. Można też nie uczestniczyć w żadnej i prowadzić mniej formalne rozmowy z przygodnie napotkanymi uczestnikami. Dzięki temu rezultaty konferencji są autentyczne, a uczestnicy sami biorą odpowiedzialność za swój czas i za interesujący ich problem.
Z każdej dyskusji sporządzany jest raport, który następnie udostępniany jest wszystkim uczestnikom. Po chwili indywidualnej refleksji następuje planowanie postanowień i działań po konferencji. Są one również notowane i kopiowane dla wszystkich, razem z listą kontaktów.
Oto roboczy regulamin takiego wydarzenia:
- Podczas wydarzenia uczestnicy mogą samodzielnie zainicjować i poprowadzić debatę (spotkanie) na zgłoszony przez siebie temat dotyczący edukacji. W tym celu należy TU DOPISAĆ CO WYNIKA Z ORGANICZNYCH USTALEŃ: (wziąć kartkę /zawiesić/zaprosić… itp.)
- Na zaproszeniu/kartce… proszę podać temat debaty(spotkania) oraz miejsce, w którym się będzie odbywać (róg/sala/co to będzie?)
- Jedna debata (spotkanie) trwa ….. (tu długość wg organizacji, np. 45 minut), ale jeśli uczestnicy postanowią kontynuować, każdy uczestnik może zainicjować następną debatę, oznaczając ją jako „ciąg dalszy debaty X”. Inicjator wykonuje wtedy czynności opisane w punktach 2 i 3.
- Inicjator debaty(spotkania) jest odpowiedzialny za przebieg debaty, za zachowanie porządku publicznego w przydzielonej przestrzeni oraz za zakończenie debaty w przewidzianym czasie, by przestrzeń mogła być wykorzystywana przez kolejnych uczestników.
- W czasie debaty obowiązuje „reguła dwóch stóp” – każdy uczestnik może w dowolnym momencie opuścić spotkanie, dołączyć do innego lub zgoła nie uczestniczyć w żadnym.
- Po zakończeniu debaty inicjator powinien przekazać do organizatorów/Punktu Informacyjnego jej podsumowanie przygotowane według wzoru/ instrukcji, w której podaje informacje dotyczące odbytej debaty i wniosków z niej płynących.
- Po zakończeniu wszystkich debat każdy inicjator przedstawia zwięźle wypracowane wnioski.
- Po przerwie, koniecznej dla indywidualnej refleksji, następuje planowanie postanowień i działań „po-wydarzeniowych”. Są one zapisywane i udostępniane uczestnikom wydarzenia wraz z listą kontaktów (UWAGA ORGANIZOTRZY! PILNOWAĆ RODO! ZEBRAĆ NA WSTĘPIE PISEMNĄ ZGODĘ UCZESTNIKÓW!)
Spragnieni dalszych, bardziej szczegółowych informacji mogą zajrzeć chociażby na https://www.openspace.pl/metoda
Jeżeli zorganizujecie debatę, chętnie zapoznamy się z owocem Waszych działań! Czekamy na Wasze listy: zgrudzinska@obywateledlaedukacji.org . Możemy je rozpowszechniać za pośrednictwem naszej strony!
Obraz Christine Sponchia , Pixabay