Przej\u0119ta nawo\u0142ywaniem o zwi\u0119kszenie nacisku na nauczanie historii, postanowi\u0142am w ramach ekspiacji za w\u0142asn\u0105 powierzchown\u0105 edukacj\u0119 w tym obszarze przejrze\u0107 domowe archiwa. \u201eHistoria ojczyzny zaczyna si\u0119 w ka\u017cdym domu\u201d (kto to powiedzia\u0142?).<\/p>\n

Okazuje si\u0119, \u017ce szperanie w starociach przynosi korzy\u015bci. Oto znalaz\u0142am list, kt\u00f3ry na jesienie 2011 roku wys\u0142a\u0142am do minister Edukacji Narodowej (w\u00f3wczas by\u0142a ni\u0105 p. Krystyna Szumilas). Przypomnia\u0142o mi si\u0119, jak przez wiele miesi\u0119cy oczekiwa\u0142am na odpowied\u017a, wysy\u0142aj\u0105c kolejne pisma i jak rozczarowa\u0142a mnie tre\u015b\u0107 odpowiedzi (kt\u00f3ra zawiera\u0142a stwierdzenie, \u017ce wszystko jest w porz\u0105dku, dla uzasadnienia cytuj\u0105c obowi\u0105zuj\u0105ce przepisy prawne). Sfrustrowana tak\u0105 postaw\u0105 urz\u0119du centralnego zacz\u0119\u0142am dzia\u0142a\u0107 \u201eoddolnie\u201d. Z u\u015bmiechem wspominam, \u017ce kilka miesi\u0119cy temu w sporze o kwestie edukacyjne dowiedzia\u0142am si\u0119, \u017ce jestem zwolenniczk\u0105 PO i dlatego krytykuj\u0119 zmiany wprowadzane przez PiS. Tymczasem sytuacja jest prostsza: od wielu lat \u017caden rz\u0105d nie stara si\u0119 uczciwie dowiedzie\u0107, jakie s\u0105 prawdziwe problemy naszej o\u015bwiaty i wywie\u015b\u0107 z tej diagnozy faktycznie skuteczne \u015brodki naprawcze.<\/p>\n

Lektura listu sprzed ponad pi\u0119ciu lat mo\u017ce by\u0107 zabawna lub pouczaj\u0105ca (w\u0142a\u015bnie taka powinna by\u0107 nauka historii, prawda?). Oto wi\u0119c jego tre\u015b\u0107 z niewielkimi skr\u00f3tami:<\/p>\n

Jestem zdania, \u017ce od kilku lat \u017ale si\u0119 dzieje w w naszej edukacji. Nie pokusz\u0119 si\u0119 o analizy historyczne ani kauzalne, nie mam po temu kwalifikacji ani nie miejsce na to w moim li\u015bcie. Przedstawi\u0119 za to w punktach poszczeg\u00f3lne \u201csedna\u201d, kt\u00f3re moim zdaniem nale\u017cy modyfikowa\u0107. <\/em><\/p>\n

\n
1. Podstawy programowe wi\u0119kszo\u015bci poszczeg\u00f3lnych obszar\u00f3w przedmiotowych w szkole podstawowej i gimnazjum nie spe\u0142niaj\u0105 zapowiadanych postulat\u00f3w zmiany nacisku z przyswajania twardych danych na og\u00f3lne i specjalistyczne kompetencje oraz na wysi\u0142ek wyrobienia w uczniach nawyku stawiania pyta\u0144, a nast\u0119pnie celowego poszukiwania, analizy i syntezy informacji oraz zach\u0119cenia ich do kreatywnego my\u015blenia. Nadal zbyt wiele w nich tre\u015bci szczeg\u00f3\u0142owych, kt\u00f3re przedstawiaj\u0105 obligatoryjne po\u0142acie wiedzy \u201edo przyswojenia\u201d. Nauczyciel jest rozliczany z wynik\u00f3w w testach, te za\u015b zawsze b\u0119d\u0105 preferowa\u0107 encyklopedyczn\u0105 wiedz\u0119, bo cho\u0107by poszczeg\u00f3lne pozycje testowe by\u0142y sformu\u0142owane jako problemy, fakty s\u0105 baz\u0105 ich rozwi\u0105zania. \u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 Wskutek tego, mimo i\u017c w poszczeg\u00f3lnych przedmiotach zakres tre\u015bci mo\u017ce by\u0107 s\u0142uszny, wszystkie razem sk\u0142adaj\u0105 si\u0119 na zbyt obszern\u0105 koncepcj\u0119 zakresu wiedzy i zagadnie\u0144 obowi\u0105zuj\u0105cych w szkole podstawowej i w gimnazjum. By\u0107 mo\u017ce w trakcie prac nad PP zabrak\u0142o kluczowego etapu ogl\u0105du ca\u0142o\u015bci? Ja pracuj\u0119 w szkole, gdzie uczniowie reprezentuj\u0105 przeci\u0119tny (i ni\u017cej) poziom sprawno\u015bci intelektualnej oraz raczej niski poziom i jako\u015b\u0107 wsparcia \u015brodowiska rodzinnego. W takiej sytuacji, zgodnie z normalnym rozk\u0142adem zjawisk spo\u0142ecznych, jest zapewne po\u0142owa populacji uczni\u00f3w. Dla nich wymagania PP s\u0105 zbyt akademickie, zbyt odleg\u0142e od konkret\u00f3w \u017cycia codziennego. Ju\u017c w pierwszych latach kszta\u0142tuj\u0105 si\u0119 postawy frustracji, rozczarowania do siebie i do szko\u0142y, uruchamiaj\u0105 si\u0119 mechanizmy wyuczonej bezradno\u015bci, a nieco p\u00f3\u017aniej \u2013 r\u00f3wnie\u017c agresji jako sposobu roz\u0142adowania rosn\u0105cego ci\u015bnienia. Mam wra\u017cenie, \u017ce szko\u0142a obecnie jest miejscem przyjaznym jakim\u015b 10 procentom dzieci, kt\u00f3rych synapsy s\u0105 zdolne sprosta\u0107 edukacyjnym wymaganiom.<\/em><\/li>\n<\/ol>\n

   \u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 Rzut oka na osiem kluczowych kompetencji starcza, by stwierdzi\u0107, \u017ce przy rozd\u0119tych wymaganiach tematycznych po prostu nie jest realna rzeczywista realizacja kompetencji 5, 6 i 8 (odpowiednio: wdra\u017cania technik samodzielnego uczenia si\u0119; kszta\u0142cenia postaw obywatelskich oraz rozwijania \u015bwiadomo\u015bci kulturowej i artystycznej). S\u0105 to bowiem zadania, kt\u00f3re wymagaj\u0105 czasu, daj\u0105c jednocze\u015bnie proporcjonalnie do tego czasu niewielkie mierzalne \u201cprodukty\u201d ko\u0144cowe. Jednocze\u015bnie s\u0105 to dziedziny niedostatecznie reprezentowane w ko\u0144cowej ewaluacji w postaci testu ko\u0144cz\u0105cego ka\u017cdy etap edukacji – wi\u0119c w szkole nastawionej na \u201ctwarde\u201d wyniki podlegaj\u0105ce \u0142atwiej obr\u00f3bce statystycznej b\u0119d\u0105 one zawsze spychane na drugi, ostatni lub \u2013 w praktyce \u2013 wirtualny plan.<\/em><\/p>\n

   \n
   1. Rosn\u0105ce wymagania akademickie wygoni\u0142y ze szk\u00f3\u0142 tzw. zaj\u0119cia praktyczne, cierpi r\u00f3wnie\u017c edukacja artystyczna. Bez przesady okre\u015bl\u0119 to pomini\u0119cie mianem tragedii, szczeg\u00f3lnie w \u015bwietle wniosk\u00f3w, do jakich dochodz\u0105 coraz powszechniej specjali\u015bci edukacji: kszta\u0142cenie artystyczne nie jest celem samym w sobie, lecz coraz lepiej udokumentowanym \u015brodkiem zwi\u0119kszaj\u0105cym nie tylko zaanga\u017cowanie uczni\u00f3w, ale i ich mo\u017cliwo\u015bci akademickie i intelektualne (jedno ze \u017ar\u00f3de\u0142: <\/em>Burton J., Horowitz R,. <\/em>Abeles H.<\/em> Learning In and Through the Arts:<\/em>Curriculum Implications.<\/em> Center for Arts Education Research, <\/em>Teachers College, Columbia University 1999; tej kwestii zosta\u0142 po\u015bwi\u0119cony raport Euridyce z 2009 roku). Wspomn\u0119 te\u017c, \u017ce w USA od wczesnych lat 2000 realizowany jest program autorstwa zmar\u0142ego kompozytora Leonarda Bernsteina \u201cArtful Learning\u201d. Raport po trzech latach realizacji, opublikowany w 2009 roku (CRESST Report 760, Noelle C. Griffin, and Judy N. Miyoshi – CRESST\/University of California, Los Angeles), pozwala stwierdzi\u0107 pozytywny wp\u0142yw na og\u00f3lnoszkoln\u0105 edukacj\u0119 w tych plac\u00f3wkach, kt\u00f3re model ten wdro\u017cy\u0142y.<\/em><\/li>\n<\/ol>\n
      \n
      1. Dobrze, \u017ce dostrze\u017cona zosta\u0142a konieczno\u015b\u0107 tworzenia dla potrzebuj\u0105cych tego uczni\u00f3w indywidualnych plan\u00f3w edukacyjnych. Natomiast jest nieporozumieniem pr\u00f3ba wdro\u017cenia systemu indywidualizacji edukacji wobec tych uczni\u00f3w bez udzia\u0142u odpowiednio przygotowanej kadry. W wielu szko\u0142ach nie ma psycholog\u00f3w, niedostateczna jest te\u017c liczba asystent\u00f3w nauczyciela. Nauczyciele nie mog\u0105 by\u0107 obarczeni zadaniem realizacji wymog\u00f3w IPE zar\u00f3wno ze wzgl\u0119d\u00f3w praktycznych (czas, mo\u017cliwo\u015bci przy jednoczesnej pracy z ca\u0142\u0105 klas\u0105), jak i merytorycznych (prac\u0119 z uczniami wymagaj\u0105cymi specjalistycznego wsparcia powinni prowadzi\u0107 przygotowani do tego asystenci edukacji specjalnej).<\/em><\/li>\n<\/ol>\n

         \u00a0<\/em><\/p>\n

         A oto wnioski:<\/em><\/p>\n

         Ad 1. Nale\u017cy przyjrze\u0107 si\u0119 Podstawie Programowej jako ca\u0142o\u015bci<\/strong> i albo j\u0105 odchudzi\u0107, albo wprowadzi\u0107 w tre\u015bciach szczeg\u00f3\u0142owych rozr\u00f3\u017cnienie minimum oraz zakresu dodatkowego, kt\u00f3ry albo nie by\u0142by uwzgl\u0119dniany w og\u00f3lnopolskich testach ko\u0144cowych, albo stanowi\u0142 zadania opcjonalne; <\/em><\/p>\n

         Ad 2. nale\u017cy gruntownie przemy\u015ble\u0107 pozycj\u0119 kszta\u0142cenia przez kontakt ze sztuk\u0105 i kszta\u0142cenia umiej\u0119tno\u015bci artystycznych w programach szkolnych oraz wprowadzi\u0107, szczeg\u00f3lnie na pierwszym i drugim etapie edukacyjnym wi\u0119cej przedmiot\u00f3w \u201cumiej\u0119tno\u015bciowych\u201d;<\/em><\/p>\n

         Ad 3. nale\u017cy stworzy\u0107 mo\u017cliwo\u015bci edukacji dla zawodu asystenta edukacji specjalnej oraz asystenta nauczyciela. Przej\u015bciowo mo\u017ce to by\u0107 rozwi\u0105zanie dla zwalnianych nauczycieli przedmiotowych po przeszkoleniu. <\/em><\/p>\n

         WNIOSEK KO\u0143COWY<\/em><\/p>\n

         Dobrze by\u0142oby wykorzysta\u0107 w pracy nad tymi zmianami do\u015bwiadczenie nauczycieli. <\/em><\/p>\n

         Chcia\u0142abym zaproponowa\u0107\u00a0 zorganizowanie przez resort og\u00f3lnopolskiego Sejmiku Edukacyjnego, w kt\u00f3rym wzi\u0119liby udzia\u0142 zar\u00f3wno nauczyciele szeregowi oraz dyrektorzy szk\u00f3\u0142 (czyli wy\u0142\u0105cznie te osoby, kt\u00f3re pracuj\u0105 w bezpo\u015brednim kontakcie z uczniami), jak zainteresowani rodzice. <\/em><\/p>\n

         Obrady odbywa\u0142yby si\u0119 w komisjach problemowych, kt\u00f3re wypracowa\u0142yby konkretne zalecenia, przedstawione nast\u0119pnie plenarnie do aprobaty wszystkich bior\u0105cych udzia\u0142 w Sejmiku. Zalecenia te musia\u0142yby by\u0107 wi\u0105\u017c\u0105ce dla organ\u00f3w sejmowych i rz\u0105dowych, zajmuj\u0105cych si\u0119 pracami nad zmian\u0105 w Ustawie O\u015bwiatowej. <\/em><\/p>\n

         Sejmik powinien si\u0119 odby\u0107 w okresie wakacyjnym, aby nie kolidowa\u0107 z dzia\u0142aniem szk\u00f3\u0142. Moi znajomi s\u0105 sceptyczni co do ch\u0119ci nauczycieli, by wzi\u0105\u0107 udzia\u0142 w takim przedsi\u0119wzi\u0119ciu, ale mam nadziej\u0119, \u017ce w licznym \u015brodowisku znale\u017aliby si\u0119 aktywi\u015bci (w dobrym tego s\u0142owa znaczeniu!), kt\u00f3rzy by spe\u0142nili \u00f3w obowi\u0105zek obywatelski.<\/em><\/p>\n

         Z historycznego obowi\u0105zku czytelnikowi nale\u017cy si\u0119 epilog:<\/p>\n

         W 2015 roku faktycznie odby\u0142a si\u0119 og\u00f3lnopolska impreza podobna do proponowanej w li\u015bcie (www. kongres<\/a>). Zosta\u0142y te\u017c wypracowane zalecenia, s\u0105 do dzisiaj dost\u0119pne jako dokument Porozumienie dla Edukacji (www.obywateledlaedukacji.org<\/a>). Jednego zabrak\u0142o: gwarancji, \u017ce b\u0119d\u0105 wi\u0105\u017c\u0105ce dla \u201eorgan\u00f3w\u201d. By\u0107 mo\u017ce \u00f3wczesne Ministerstwo Edukacji Narodowej zlekcewa\u017cy\u0142oby je, marnuj\u0105c zainwestowany kapita\u0142 zar\u00f3wno spo\u0142eczny (ponad 1800 uczestnik\u00f3w) jak finansowy, ale tego nie dowiemy si\u0119 nigdy, gdy\u017c miesi\u0105c po opublikowaniu dokumentu nast\u0105pi\u0142a zmiana rz\u0105du i prace nad systemem o\u015bwiaty skr\u0119ci\u0142y w innym kierunku. Obecnie mamy: zmian\u0119 podstaw programowych, ale nie w celu uczynienia ich bardziej \u201eludzkimi\u201d; dalsze zmniejszenie liczby godzin przeznaczonych na zaj\u0119cia artystyczne; brak jakichkolwiek dzia\u0142a\u0144 dla poprawy warunk\u00f3w fachowego tworzenia i realizowania Indywidualnych Plan\u00f3w Edukacji dla uczni\u00f3w o trudno\u015bciach w uczeniu si\u0119 i specyficznych deficytach.<\/p>\n

         Dobrze jest spojrze\u0107 historycznie na wsp\u00f3\u0142czesno\u015b\u0107\u2026<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

         Przej\u0119ta nawo\u0142ywaniem o zwi\u0119kszenie nacisku na nauczanie historii, postanowi\u0142am w ramach ekspiacji za w\u0142asn\u0105 powierzchown\u0105 edukacj\u0119 w tym obszarze przejrze\u0107 domowe archiwa. \u201eHistoria ojczyzny zaczyna si\u0119 w ka\u017cdym domu\u201d (kto to powiedzia\u0142?). Okazuje si\u0119, \u017ce szperanie w starociach przynosi korzy\u015bci. Oto znalaz\u0142am list, kt\u00f3ry na jesienie 2011 roku wys\u0142a\u0142am do minister Edukacji Narodowej (w\u00f3wczas by\u0142a […]<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":528,"comment_status":"closed","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[11],"tags":[],"class_list":["post-532","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-aktualnosci"],"yoast_head":"\n