Czy rozporz\u0105dzenie reguluj\u0105ce warunki BHP w szko\u0142ach jest konieczne, czy nie? To kontrowersyjne pytanie.\u00a0Mo\u017cna argumentowa\u0107, \u017ce szko\u0142a powinna sama tworzy\u0107 odpowiednie regulaminy<\/p>\n
… zgodnie z Prawem O\u015bwiatowym ( art. 10. 1 stanowi, \u017ce odpowiedzialny jest za to organ prowadz\u0105cy, kt\u00f3ry mo\u017ce wprost zleci\u0107 te zadania dyrekcji). Ale po co, skoro im wi\u0119cej centralnego sterowania, tym wygodniej dla w\u0142adz? Tymczasem nawet przy stuprocentowym odg\u00f3rnym sterowaniu wypadki i zaniedbania zdarza\u0107 si\u0119 b\u0119d\u0105.<\/p>\n
Przede wszystkim smutna refleksja dotycz\u0105ca autonomii szk\u00f3\u0142. Niby jest gwarantowana. Musi by\u0107, po prostu dlatego, \u017ceby mo\u017cna by\u0142o na poszczeg\u00f3lne szko\u0142y (dyrektor\u00f3w) zrzuca\u0107 odpowiedzialno\u015b\u0107 np. za niskie wyniki w egzaminach zewn\u0119trznych\u2026 za niezadowolenie rodzic\u00f3w, kt\u00f3rzy \u017c\u0105daj\u0105 spe\u0142nienia marze\u0144 obudzonych przez publiczne obietnice urz\u0119dnik\u00f3w pa\u0144stwowych, kt\u00f3rzy przecie\u017c ich nie musz\u0105 realizowa\u0107\u2026 za brak szafek w sytuacji, gdy akurat gmina wyda\u0142a wszystkie pieni\u0105dze na wyposa\u017cenie pracowni specjalistycznych w szkole podstawowej\u2026<\/p>\n
Wi\u0119c niezale\u017cnie od tego, czy zapisy rozporz\u0105dzenia s\u0105 s\u0142uszne, czy nie: jak to jest z t\u0105 autonomi\u0105? Czy naprawd\u0119 centralne urz\u0119dy wychodz\u0105 z za\u0142o\u017cenia, \u017ce dyrektorom i nauczycielom przy\u015bwieca idea dr\u0119czenia swoich uczni\u00f3w i utrudniania im \u017cycia? Czy tak buduje si\u0119 zaufanie spo\u0142eczne?<\/strong><\/p>\n A teraz konkrety:<\/p>\n – pojawia si\u0119 nowa jednostka biurokratyczna: rejestr wyj\u015b\u0107 grupowych. Wychodz\u0105c na przechadzk\u0119 do parku s\u0105siaduj\u0105cego ze szko\u0142\u0105, ale poza jej gruntami, nauczyciel musi wype\u0142ni\u0107 kart\u0119. Nast\u0119pnie musi j\u0105 przekaza\u0107 osobie odpowiedzialnej za prowadzenie rejestru. Osoba ta wprowadza \u201ewyj\u015bcie\u201d do owego (r\u00f3wnie\u017c nowego) dokumentu, kt\u00f3ry ma by\u0107 przechowywany w archiwach szkolnych \u2013 jak d\u0142ugo? Tego niestety rozporz\u0105dzenie nie okre\u015bla. Mo\u017cna wi\u0119c b\u0119dzie za jakie\u015b dziesi\u0119\u0107 lat, chc\u0105c \u201euwali\u0107\u201d niewygodn\u0105 dyrektork\u0119, zarzuci\u0107 jej, \u017ce nie da si\u0119 w szkolnych dokumentach wyszuka\u0107 karty wyj\u015bcia do parku klasy \u201edrugiej c\u201d sprzed dziewi\u0119ciu lat, kt\u00f3re to wyj\u015bcie pami\u0119ta obecna radna, a wtedy matka ucznia Bartusia<\/strong>.<\/p>\n – naprawd\u0119 rozpaczliwie jest z zapisem \u00a7 4.1.2: \u201eZaj\u0119\u0107 wymagaj\u0105cych intensywnego wysi\u0142ku umys\u0142owego uczni\u00f3w nie planuje si\u0119 po sz\u00f3stej godzinie zaj\u0119\u0107 w danym dniu\u201d. Pospieszna ankieta w\u015br\u00f3d dziewi\u0119ciorga akurat dost\u0119pnych uczni\u00f3w dowiod\u0142a tego, co wie ka\u017cde z nas: nie spos\u00f3b ustali\u0107 jednoznacznie, czy takiego wysi\u0142ku wymaga historia, fizyka czy mo\u017ce katecheza. Jedyne, co si\u0119 osta\u0142o, to w-f i zaj\u0119cia edukacji artystycznej (aczkolwiek przytomny ch\u0142opiec zauwa\u017cy\u0142, \u017ce to tylko w wersji praktycznej, bo ju\u017c kiedy pani robi im zaj\u0119cia z interpretacji malarstwa romantycznego, to on si\u0119 naprawd\u0119 poci z wysi\u0142ku umys\u0142owego). Wobec tego mo\u017ce nale\u017ca\u0142oby, skoro ju\u017c si\u0119 chce wszystko regulowa\u0107, napisa\u0107 wprost, \u017ce po godzinie sz\u00f3stej przewiduje si\u0119 jedynie w-f?\u00a0 W przeciwnym razie uczciwie dzia\u0142aj\u0105ca dyrektorka powinna zorganizowa\u0107 powszechne referendum z udzia\u0142em wszystkich uczni\u00f3w\u2026 albo wielogodzinn\u0105 debat\u0119 systemem\u00a0 \u201eco-resolve\u201d\u2026 \u00a0a i tak, gdyby dla kogokolwiek okaza\u0142a si\u0119 niewygodna, mo\u017cna wysun\u0105\u0107 zarzut, \u017ce nie realizuje rozporz\u0105dze\u0144. No i ju\u017c mo\u017cna szykowa\u0107 konkurs na nowego dyrektora<\/strong>.<\/p>\n <\/p>\n Kolejne paragrafy s\u0105 jasne i nie wymagaj\u0105 kontestacji, a pochwali\u0107 nale\u017cy w szczeg\u00f3lno\u015bci \u00a7 10.3, w kt\u00f3rym mowa o zapewnieniu dost\u0119pu do wody pitnej. Poide\u0142ka szkolne kosztuj\u0105 oko\u0142o p\u00f3\u0142tora tysi\u0105ca z\u0142otych, a w wielu miastach wodoci\u0105gi dostarczaj\u0105 wody o takich w\u0142a\u015bnie \u201epitnych\u201d parametrach. Alternatywnie sklepiki szkolne mog\u0105 dysponowa\u0107 wod\u0105 butelkowan\u0105 (rozporz\u0105dzenie m\u00f3wi o \u201edost\u0119pie\u201d, czy to oznacza \u201ebezp\u0142atny dost\u0119p\u201d, czy te\u017c mo\u017cna oczekiwa\u0107, \u017ce uczniowie t\u0119 wod\u0119 b\u0119d\u0105 kupowa\u0107?)<\/p>\n <\/p>\n – co do przerw: \u00a7 13.2 zaleca, by przerwy odbywa\u0142y si\u0119 na \u015bwie\u017cym powietrzu \u201eje\u017celi pozwalaj\u0105 na to warunki atmosferyczne\u201d. Ot\u00f3\u017c znowu klops interpretacyjny, chocia\u017c wierz\u0119, i\u017c w poczciwych intencjach. Co dla jednego \u201epozwala\u201d, dla drugiego mo\u017ce by\u0107 \u201eulew\u0105 zagra\u017caj\u0105c\u0105 zdrowiu\u201d. Kiedy uczy\u0142am w Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie (a jest to prowincja o bardzo deszczowym klimacie), zasad\u0105 by\u0142o, \u017ce na czas przerw uczniowie OBOWI\u0104ZKOWO opuszczali gmach szkolny i bawili si\u0119 na obszernych boiskach i placach. Deszcz, \u015bnieg, ch\u0142\u00f3d \u2013 nic nie szkodzi. Trzeba by\u0142o si\u0119 tylko ciep\u0142o ubra\u0107. Przez ca\u0142y rok tylko raz by\u0142am \u015bwiadkiem, \u017ce og\u0142oszono \u00a0\u201edzie\u0144 wewn\u0119trzny\u201d \u2013 zawierucha by\u0142a taka, \u017ce nie wida\u0107 by\u0142o osoby stoj\u0105cej na odleg\u0142o\u015b\u0107 wyci\u0105gni\u0119tej r\u0119ki.<\/p>\n Ponownie wi\u0119c mo\u017ce si\u0119 okaza\u0107, \u017ce Pan Ip\u015bci\u0144ski, chc\u0105cy zast\u0105pi\u0107 obecnego dyrektora, a prywatnie tatu\u015b Bo\u017cenki, wytacza dzia\u0142a \u201enie przestrzegania rozporz\u0105dzenia\u201d. <\/strong><\/p>\n <\/p>\n – obowi\u0105zek sprawowania opieki na uczniami w czasie przerw nie mo\u017ce by\u0107 kontestowany, ale w innych krajach spada on na personel pomocniczy: asystent\u00f3w nauczyciela (kt\u00f3rych zatrudnia si\u0119 w o wiele wi\u0119kszej liczbie). Za to asystenci maj\u0105 przewidziane przerwy w czasie zaj\u0119\u0107. Maszynka si\u0119 kr\u0119ci, nie ma utrudzonych pedagog\u00f3w, kt\u00f3rzy przez kolejnych pi\u0119\u0107 godzin zegarowych teoretycznie nie powinni nawet odwiedzi\u0107 ust\u0119pu. No, c\u00f3\u017c: przynamniej dyrektorka chc\u0105ca si\u0119 pozby\u0107 niepokornego nauczyciela musi tylko zorganizowa\u0107 kilka dni obserwacji, by go przy\u0142apa\u0107 na zaniedbaniu obowi\u0105zk\u00f3w wymienionych w rozporz\u0105dzeniu<\/strong>\u2026<\/p>\n <\/p>\n – co do d\u0142ugo\u015bci przerw, od zawsze jest dla ka\u017cdego praktykuj\u0105cego nauczyciela tajemnic\u0105, czemu akurat 45 minut uwa\u017ca si\u0119 za kres wytrzyma\u0142o\u015bci KA\u017bDEGO ucznia w KA\u017bDYM wieku (nudne lekcje wyczerpuj\u0105 ju\u017c po kwadransie, a je\u015bli robimy co\u015b interesuj\u0105cego, to na d\u017awi\u0119k dzwonka odzywa si\u0119 ch\u00f3r zawiedzionych dziecinnych g\u0142os\u00f3w). I czemu \u00a010 minut jest minimalnym czasem restaurowania mocy umys\u0142owych? Gdzie s\u0105 badania naukowe potwierdzaj\u0105ce t\u0119 zgrubn\u0105 intuicj\u0119 rz\u0105dz\u0105cych?<\/p>\n Co prawda mieli\u015bmy dotychczas do czynienia z sytuacj\u0105, w kt\u00f3rej szko\u0142y mia\u0142y prawo przebieg dnia organizowa\u0107 dowolnie (w wielu krajach prowadzi si\u0119 bloki p\u00f3\u0142toragodzinne, po kt\u00f3rych nast\u0119puje dwudziestominutowa przerwa, a po kolejnym bloku przerwa godzinna, w tym czas na spo\u017cycie posi\u0142ku). Jeden tylko punkt zapisu jest prawid\u0142owy: by decydowa\u0142a o tym ca\u0142a wsp\u00f3lnota szkolna (\u00a7 13.4). Tak powinno by\u0107 we wszystkich wcze\u015bniej omawianych wypadkach, zamiast regulowa\u0107 odg\u00f3rnie rozporz\u0105dzeniem. Ale c\u00f3\u017c: w tym wypadku nie mo\u017cna za\u0142atwi\u0107 niewygodnego dyrektora, skoro d\u0142ugo\u015b\u0107 przerw zosta\u0142a ustalona w trybie konsultacji spo\u0142ecznych. I tak si\u0119 uczymy wsp\u00f3\u0142odpowiedzialno\u015bci. Brawo, MEN! W \u015bwietle ca\u0142okszta\u0142tu prac tego organu nasuwa si\u0119 pytanie: czy ten demokratyzuj\u0105cy zapis to by\u0142 niezamierzony \u201ewypadek przy pracy\u201d?<\/strong><\/p>\n <\/p>\n – przeszkolenie w zakresie pierwszej pomocy (\u00a720.2) powinni przechodzi\u0107 r\u00f3wnie\u017c wszyscy uczniowie; czemu i tego nie wpisa\u0107 do rozporz\u0105dzenia?<\/p>\n <\/p>\n – w sprawie wycieczek: \u00a7 31 stanowi, \u017ce dyrektor(ka) reguluje liczb\u0119 opiekun\u00f3w oraz spos\u00f3b zorganizowania opieki (uwzgl\u0119dniaj\u0105c konkretne warunki). Samo w sobie stwierdzenie, \u017ce liczba opiekun\u00f3w powinna zale\u017ce\u0107 od sytuacji, jest rozs\u0105dne; pytanie tylko, czy kierowanie tego wymagania wy\u0142\u0105cznie do dyrekcji nie obci\u0105\u017ca jej nadmiernie, bo dotyczy nie tylko wycieczek, ale i zaj\u0119\u0107 prowadzonych poza terenem szko\u0142y \u2013 a wi\u0119c na przyk\u0142ad wspomnianej przechadzki drugoklasist\u00f3w do s\u0105siedniego parku. Im wi\u0119cej centralnego regulowania, tym mniej rozs\u0105dku w codziennych poczynaniach\u2026 za to oczywi\u015bcie tym wi\u0119cej okazji do \u201eusadzania\u201d czy \u201ewykopywania\u201d niewygodnych jednostek<\/strong>.<\/p>\n <\/p>\n – w razie wypadk\u00f3w, czego sobie nie \u017cyczymy, ale jako pracownica szko\u0142y wola\u0142abym jednak wiedzie\u0107 wprost, \u017ce mam obowi\u0105zek zawiadomi\u0107 jaki\u015b \u201epodmiot ustawowo powo\u0142any do niesienia pomocy osobom w stanie nag\u0142ego zagro\u017cenia zdrowia i \u017cycia\u201d (\u00a7 39). Na terenie szko\u0142y idealnie by\u0142oby powiadomi\u0107 osob\u0119 sprawuj\u0105c\u0105 opiek\u0119 piel\u0119gniarsk\u0105, lepiej przygotowan\u0105 do decydowania, czy \u201ewypadek\u201d wymaga interwencji lekarskiej\/pogotowia\/psychologicznej. Skoro ju\u017c bowiem regulujemy centralnie, r\u00f3bmy to jednoznacznie. Inaczej otwiera si\u0119 ponownie mo\u017cliwo\u015b\u0107 za\u0142atwienia nauczycielki, kt\u00f3ra w zesz\u0142ym roku nie chcia\u0142a Kubusiowi poprawi\u0107 stopnia\u2026 Prawdopodobnie za\u015b takie zapisy s\u0105 bardziej stosowne w regulaminie szko\u0142y<\/strong>.<\/p>\n <\/p>\n