Eksperci, kt\u00f3rzy przygotowali opini\u0119, zwracaj\u0105 uwag\u0119 na to, \u017ce ca\u0142o\u015b\u0107 podstawy wymaga krytycznego namys\u0142u w celu zredukowania tre\u015bci.<\/p>\n

Przy zak\u0142adanym zakresie obowi\u0105zkowych tre\u015bci, kt\u00f3re b\u0119d\u0105 stanowi\u0107 materia\u0142 wyj\u015bciowy do opracowania standard\u00f3w egzaminacyjnych, musi doj\u015b\u0107 do sytuacji, w kt\u00f3rej nauczyciele zostan\u0105 niejako zmuszeni do ograniczenia metod nauczania do najmniej czasoch\u0142onnych \u2013 czyli podaj\u0105cych. To spowoduje zatrzymanie rozwoju innowacyjnych metod uczenia i nauczania, kt\u00f3re wymagaj\u0105 swobody i wi\u0119kszej aktywno\u015bci ucznia. Ca\u0142o\u015b\u0107 tekstu zawiera liczne niechlujno\u015bci stylistyczne oraz powt\u00f3rzenia. Nale\u017cy podda\u0107 j\u0105 krytycznej redakcji j\u0119zykowej i tre\u015bciowej. Dokument zawiera argumentacj\u0119 spoza obszaru jakichkolwiek nauk \u2013 jak chocia\u017cby stwierdzenie, \u017ce \u201eczytanie jest g\u0142\u00f3wn\u0105 umiej\u0119tno\u015bci\u0105 psychologiczn\u0105\u201d. We fragmencie po\u015bwi\u0119conym zadaniom wychowawczym szko\u0142y, po bardzo wa\u017cnym i celnym zdaniu o wychowaniu ukierunkowanym na warto\u015bci, znalaz\u0142o si\u0119 jedno zdanie podaj\u0105ce konkretne dzia\u0142ania zalecane szkole \u2013 zwi\u0105zane z miejscami pami\u0119ci narodowej i kultywowaniem pami\u0119ci postaci z przesz\u0142o\u015bci oraz celebrowaniem \u015bwi\u0105t narodowych. Brak innych przyk\u0142ad\u00f3w.<\/p>\n

Podstawa dla j\u0119zyka polskiego jest nadmiernie szczeg\u00f3\u0142owa i nie uwzgl\u0119dnia potrzeb zwi\u0105zanych z higien\u0105 pracy ucznia \u2013 takiej ilo\u015bci materia\u0142u po prostu nie da si\u0119 zrealizowa\u0107 w spos\u00f3b wynikaj\u0105cy z siatki godzin. Osobn\u0105 spraw\u0105 jest to, \u017ce cz\u0119\u015b\u0107 zagadnie\u0144 powinna znale\u017a\u0107 si\u0119 na etapie podstawowym a nie w liceum i technikum. Rekomendujemy zarazem poddanie sposobu, cel\u00f3w i formy nauczania historii debacie publicznej. W zakresie historii – rekomendujemy w ramach naszego g\u0142osu w tej\u017ce debacie, odej\u015bcie od my\u015blenia o szkolnej historii w kategoriach historii przede wszystkim europejskiej, polityczno-militarnej, konstruowanej jako historia \u201enarod\u00f3w\u201d i \u201epa\u0144stw\u201d i w\u0142\u0105czenie do program\u00f3w szkolnych historii gospodarczej, spo\u0142ecznej, historii \u017cycia codziennego, historii mentalno\u015bci, historii cia\u0142a, mikrohistorii, historii ludowej, nurt\u00f3w zajmuj\u0105cych si\u0119 histori\u0105 kobiet, historii postkolonialnej oraz innych nurt\u00f3w wsp\u00f3\u0142czesnej historiografii. Bior\u0105c pod uwag\u0119 liczb\u0119 godzin biologii przewidzianych w szkole ponadpodstawowej, obecna propozycja jest nie do zrealizowania – zak\u0142adaj\u0105c, \u017ce chcemy to zrobi\u0107 rzetelnie. Podstawa do fizyki jest w zasadzie kopi\u0105 tego, co zaplanowano wcze\u015bniej dla gimnazjum. Podstawa do matematyki jest opracowana sp\u00f3jnie, aczkolwiek tak\u017ce tu przyda\u0142aby si\u0119 selekcja tre\u015bci.<\/p>\n

Autorzy i autorki opinii: Zofia Grudzi\u0144ska (Fundacja Przestrze\u0144 dla Edukacji), Anna Dzierzgowska (Spo\u0142eczny Monitor Edukacji), Wies\u0142aw W\u0142odarski (Stowarzyszenie Dyrektor\u00f3w Szk\u00f3\u0142 \u015arednich), Zygmunt Puchalski (STO).<\/strong><\/p>\n

Szczeg\u00f3\u0142owa analiza zapis\u00f3w:<\/span><\/strong><\/p>\n

Uwagi do tekstu wprowadzaj\u0105cego
\n1. Pierwsze zdanie zawiera pomini\u0119cie: \u201epo uko\u0144czeniu szko\u0142y podstawowej ucze\u0144 kontynuuje kszta\u0142cenie og\u00f3lne w szkole ponadpodstawowej \u2013 liceum og\u00f3lnokszta\u0142c\u0105cym lub technikum\u201d; pomija szko\u0142y zawodowe (bran\u017cowe); chyba, \u017ce autorzy uwa\u017caj\u0105, i\u017c w takich szko\u0142ach m\u0142odociani otrzymuj\u0105 jedynie przysposobienie do zawodu. By\u0142oby to za\u0142o\u017cenie jaskrawo sprzeczne z deklarowan\u0105 przez obecny rz\u0105d trosk\u0105 o realizacj\u0119 postulatu dro\u017cno\u015bci \u015bcie\u017cki edukacyjnej tak, by ucze\u0144 ko\u0144cz\u0105cy szko\u0142\u0119 \u201ebran\u017cow\u0105 II stopnia\u201d mia\u0142 mo\u017cliwo\u015b\u0107 przyst\u0105pi\u0107 do matury i w konsekwencji ubiega\u0107 si\u0119 o miejsce na uczelni wy\u017cszej.
\nWniosek: odpowiednio uzupe\u0142ni\u0107.<\/p>\n

2. W fragmencie zawieraj\u0105cym opis umiej\u0119tno\u015bci podano be\u0142kotliwie sformu\u0142owan\u0105 definicj\u0119 \u201emy\u015blenia\u201d, zawieraj\u0105c\u0105 ponadto nieuzasadnione twierdzenia: w szczeg\u00f3lno\u015bci o syntezie \u201emy\u015blenia percepcyjnego\u201d [?] i poj\u0119ciowego jako podstawie wszechstronnego rozwoju;
\nDalej, ryzykowne jest twierdzenie, \u017ce \u201eczytanie jest kluczow\u0105 umiej\u0119tno\u015bci\u0105 [\u2026] psychologiczn\u0105 prowadz\u0105c\u0105 do rozwoju osobistego\u201d\u2026: czytanie nie jest umiej\u0119tno\u015bci\u0105 psychologiczn\u0105, poza tym postulowanie, \u017ce jest to kluczowa umiej\u0119tno\u015b\u0107 prowadz\u0105ca do rozwoju umo\u017cliwia postawienie wniosku, \u017ce analfabeci s\u0105 jednostkami nierozwini\u0119tymi;
\nTekst dotycz\u0105cy kolejnej umiej\u0119tno\u015bci (komunikowanie si\u0119) jest stylistycznie do tego stopnia niepoprawny, i\u017c mo\u017cna go okre\u015bli\u0107 jako \u201ebe\u0142kot\u201d (m.in. bezrefleksyjne powtarzanie wariantu s\u0142owa \u201epodstawa\u201d);
\nW opisie umiej\u0119tno\u015bci \u201ekreatywnego rozwi\u0105zywania problem\u00f3w\u201d niepotrzebnie dodano sformu\u0142owanie \u201ez [\u2026] wykorzystaniem metod i narz\u0119dzi wywodz\u0105cych si\u0119 z informatyki\u201d; nale\u017ca\u0142oby zapewne poinformowa\u0107 autora\/autor\u00f3w tekstu, i\u017c ludzko\u015b\u0107 rozwi\u0105zywa\u0142a kreatywnie r\u00f3\u017cnorodne problemy na d\u0142ugo przed pojawieniem si\u0119 informatyki i nadal istniej\u0105 problemy, do kt\u00f3rych kreatywnego rozwi\u0105zania nie trzeba stosowa\u0107 zb\u0119dnych narz\u0119dzi informatycznych, w szczeg\u00f3lno\u015bci programowania;
\nWniosek: ca\u0142y ten fragment (lista umiej\u0119tno\u015bci) krytycznie przeczyta\u0107 i przeformu\u0142owa\u0107.
\n3. We fragmencie po\u015bwi\u0119conym zadaniom szko\u0142y nale\u017cy z uznaniem zauwa\u017cy\u0107 polecenie, w nauczaniu j\u0119zyka obcego \u201edostosowywa\u0107 poziom zaj\u0119\u0107 do poziomu przygotowania ucznia\u201d. Nie jest do ko\u0144ca jasne, jak nauczyciel ma po\u0142\u0105czy\u0107 realizacj\u0119 tego postulatu z realizacj\u0105 cel\u00f3w zak\u0142adanych w dalszej cz\u0119\u015bci rozporz\u0105dzenia (jednoznacznie okre\u015blone poziomy ESOKJ).
\nZe wzgl\u0119du na istotne znaczenie umiej\u0119tno\u015bci i postawy uczenia si\u0119 przez ca\u0142e \u017cycie, szczeg\u00f3lnie przy niskim poziomie realizacji tej postawy w\u015br\u00f3d doros\u0142ych Polak\u00f3w, jedno zdanie po\u015bwi\u0119cone temu zagadnieniu wydaje si\u0119 niedostateczne.
\nWniosek: rozwin\u0105\u0107 akapit, dodaj\u0105c sugestie zada\u0144, jakie ma realizowa\u0107 plac\u00f3wka edukacyjna w celu wyrobienia u uczni\u00f3w po\u017c\u0105danej postawy i nabycia przez nich odpowiednich umiej\u0119tno\u015bci;<\/p>\n

4. W tek\u015bcie s\u0105 liczne powt\u00f3rzenia (np. w dw\u00f3ch miejscach mowa o znaczeniu edukacji zdrowotnej).
\nWniosek: wykre\u015bli\u0107 wszelkie powt\u00f3rzenia, cho\u0107by by\u0142y powierzchownie inaczej sformu\u0142owane, skoro merytorycznie maj\u0105 to samo znaczenie;<\/p>\n

5. We fragmencie po\u015bwi\u0119conym zadaniom wychowawczym szko\u0142y, po bardzo wa\u017cnym i celnym zdaniu o wychowaniu ukierunkowanym na warto\u015bci, znalaz\u0142o si\u0119 jedno zdanie podaj\u0105ce konkretne dzia\u0142ania zalecane szkole \u2013 zwi\u0105zane z miejscami pami\u0119ci narodowej i kultywowaniem pami\u0119ci postaci z przesz\u0142o\u015bci oraz celebrowaniem \u015bwi\u0105t narodowych. Brak innych przyk\u0142ad\u00f3w (np. dotycz\u0105cych dzia\u0142a\u0144 wsp\u00f3lnotowych na rzecz \u015brodowiska lokalnego) sprawia wra\u017cenie, jakoby by\u0142y to jedyne zalecane formy oddzia\u0142ywania wychowawczego ukierunkowanego na warto\u015bci (i ograniczaj\u0105ce wachlarz proponowanych m\u0142odym ludziom warto\u015bci jedynie do tych zwi\u0105zanych z kultem narodowym).
\nWniosek: uzupe\u0142ni\u0107 fragment o przyk\u0142ady innych oddzia\u0142ywa\u0144 wychowawczych, nakierowanych na rozwijanie innych warto\u015bci.
\nUWAGI O PROJEKCIE PODSTAWY PROGRAMOWEJ POSZCZEG\u00d3LNYCH PRZEDMIOT\u00d3W<\/strong>
\nPodsumowanie opinii ekspert\u00f3w
\nWe wszystkich opiniach, niezale\u017cnie od innych uwag, powtarza si\u0119 ten sam postulat: krytycznego przegl\u0105du tre\u015bci z celem ich zredukowania.
\nNasi eksperci, a s\u0105 to wy\u0142\u0105cznie nauczyciele z wieloletnim do\u015bwiadczeniem nauczania w szko\u0142ach ponadpodstawowych, twierdz\u0105 stanowczo, \u017ce przy zak\u0142adanym zakresie obowi\u0105zkowych tre\u015bci, kt\u00f3re b\u0119d\u0105 stanowi\u0107 materia\u0142 wyj\u015bciowy do opracowania standard\u00f3w egzaminacyjnych, musi doj\u015b\u0107 do sytuacji, w kt\u00f3rej nauczyciele zostan\u0105 niejako zmuszeni do ograniczenia metod nauczania do najmniej czasoch\u0142onnych; do takich nale\u017cy przede wszystkim metoda transmisyjna, os\u0142awiona jako anachroniczna, blokuj\u0105ca rozw\u00f3j kreatywno\u015bci i inicjatywy, nie pozwalaj\u0105ca na indywidualizacj\u0119 podej\u015bcia do ucznia \u2013 czyli stoj\u0105ca w sprzeczno\u015bci z deklarowanymi przez w\u0142adze fundamentami
\n\u201enowej, lepszej\u201d edukacji.
\nW istocie rzeczy w obecnym kszta\u0142cie projekt podstawy programowej spowoduje zahamowanie proces\u00f3w innowacyjnych w edukacji.<\/p>\n

J\u0119zyk polski
\nUwagi wst\u0119pne
\nOdno\u015bnie sformu\u0142owania: \u201enauczyciele wszystkich przedmiot\u00f3w powinni odwo\u0142ywa\u0107 si\u0119 do zasob\u00f3w biblioteki szkolnej\u201d: dlaczego tylko biblioteki szkolnej? Oczywi\u015bcie, to jest zas\u00f3b najbli\u017cszy \u201egeograficznie\u201d i korzystanie z niej oraz rozwijanie umiej\u0119tno\u015bci z korzystania z zasob\u00f3w bibliotecznych jest obowi\u0105zkiem nauczycieli; ale i o innych zasobach warto wspomnie\u0107 w dokumencie opisuj\u0105cym fundamentalne zasady tworzenia warunk\u00f3w kszta\u0142cenia;
\nWniosek: uzupe\u0142ni\u0107 o inne \u017ar\u00f3d\u0142a zawieraj\u0105ce zasoby wspieraj\u0105ce edukacj\u0119 (media, Internet itp.)<\/p>\n

Odno\u015bnie sformu\u0142owania: \u201ezadaniem szko\u0142y jest wzmacnianie poczucia to\u017csamo\u015bci narodowej, etnicznej i regionalnej, przywi\u0105zania do historii i tradycji narodowych, przygotowanie i zach\u0119canie do podejmowania dzia\u0142a\u0144 na rzecz \u015brodowiska szkolnego i lokalnego, w tym do anga\u017cowania si\u0119 w wolontariat\u201d \u2013 nale\u017cy szanowa\u0107 nie tylko \u015brodowisko lokalne, cho\u0107by na poziomie kraju\/narodu, ale ca\u0142y \u015bwiat i dorobek ludzko\u015bci wszystkich kultur i bogactwo obcych tradycji
\nWniosek: uzupe\u0142ni\u0107 odpowiednio<\/p>\n

Odno\u015bnie sformu\u0142owania \u201eutwor\u00f3w literatury wsp\u00f3\u0142czesnej, kt\u00f3rych autorzy zdobyli uznanie\u201d \u2013 warto doprecyzowa\u0107, o czyje uznanie chodzi; w tek\u015bcie brakuje bowiem przyk\u0142ad\u00f3w utwor\u00f3w uznanych pisarzy i poet\u00f3w;
\nWniosek: doprecyzowa\u0107 sformu\u0142owanie;<\/p>\n

Odno\u015bnie sformu\u0142owania \u201ekszta\u0142towanie umiej\u0119tno\u015bci rozpoznawania i warto\u015bciowania postaw buduj\u0105cych szacunek dla cz\u0142owieka (np. wierno\u015b\u0107, odpowiedzialno\u015b\u0107, umiar) oraz s\u0142u\u017c\u0105cych budowaniu wsp\u00f3lnot: pa\u0144stwowej, narodowej, spo\u0142ecznej (np. patriotyzm, sprawiedliwo\u015b\u0107, obowi\u0105zkowo\u015b\u0107, szlachetno\u015b\u0107, walka, praca, odwaga, roztropno\u015b\u0107) \u2013 tekst jest og\u00f3lnikowy i mo\u017cna nim usprawiedliwia\u0107 promowanie ka\u017cdej ideologii; nale\u017cy wi\u0119c doprecyzowa\u0107, na przyk\u0142ad wierno\u015b\u0107 \u2013 czemu? umiar \u2013 w czym? Wsp\u00f3lnoty s\u0105 jeszcze inne, dlaczego tylko takie? Walka \u2013 o co? a mo\u017ce z czym? Przeciw czemu? \u2013 nie nale\u017cy u\u017cywa\u0107 s\u0142owa ,,walka\u201d
\nWniosek: przeformu\u0142owa\u0107 dla osi\u0105gni\u0119cia precyzji w realizacji tego zadania, by nie pos\u0142u\u017cy\u0142o jako furtka dla dzia\u0142alno\u015bci sprzecznej z ideami humanitaryzmu lub wr\u0119cz z obowi\u0105zuj\u0105cym prawem.<\/p>\n

Cele kszta\u0142cenia \u2013 wymagania og\u00f3lne<\/p>\n

Cele kszta\u0142cenia wyra\u017cone w preambule maj\u0105 charakter \u201epostulatywny\u201d, u\u017cyto aspektu niedokonanego, np.\u201d rozwijanie, zdobywanie\u2026\u201d- czy to zobowi\u0105zuje do efektywnej pracy?<\/p>\n

Umiej\u0119tno\u015bci uszczeg\u00f3\u0142owiono, eksponuj\u0105c \u201emy\u015blenie\u201d. Wi\u0105\u017ce si\u0119 to z wymaganiami wobec nauczyciela j. polskiego \/ powinien zna\u0107 si\u0119 na wszystkich dziedzinach nauki i \u017cycia\/. Mo\u017cna cz\u0119\u015b\u0107 tych wymaga\u0144 realizowa\u0107 przez obligatoryjne nauczanie przez I semestr w kl. I \u2013 filozofii, przedmiotu rozwijaj\u0105cego t\u0119 umiej\u0119tno\u015b\u0107 w spos\u00f3b doskona\u0142y.<\/p>\n

Uwagi szczeg\u00f3\u0142owe<\/p>\n

1. W cz\u0119\u015bci wst\u0119pnej punkt 6, powinno by\u0107 : ,,kszta\u0142cenie\u201d ( kszta\u0142ci si\u0119 postawy, kszta\u0142tuje umiej\u0119tno\u015bci;
\n2. Punkt 7- jak wy\u017cej;
\n3. W: kszta\u0142cenie literackie i kulturowe – punkt 14: w interpretacji utwor\u00f3w literackich (ucze\u0144) odwo\u0142uje si\u0119\u2026 – tak\u017ce do ba\u015bni, bowiem na poziomie rozszerzonym jest mowa o archetypach,
\n4. W: Odbi\u00f3r tekst\u00f3w kultury – punkt 4: zamiast ,,okre\u015bla\u201d powinno by\u0107: ,,rozumie\u201d, poniewa\u017c to czynno\u015b\u0107 umys\u0142owa;
\n5. W: Kszta\u0142cenie j\u0119zyka, Gramatyka, punkt 1: zamiast ,,okre\u015bla\u201d powinno by\u0107 ,,rozpoznaje\u201d,
\n6. punkt 7: zamiast ,,okre\u015bla\u201d powinno by\u0107 ,,zna i stosuje\u201d rodzaje stylizacji;<\/p>\n

7. Co nale\u017cy rozumie\u0107 przez sformu\u0142owanie :\u201d rozwijanie umiej\u0119tno\u015bci tworzenia tekst\u00f3w o wy\u017cszym stopniu z\u0142o\u017cono\u015bci\u201d? J
\n8. W tre\u015bciach uszczeg\u00f3\u0142owionych m\u00f3wi si\u0119 o cytacie jako argumencie, a nie ma mowy o roli cytatu w wypowiedziach.
\n9. W kszta\u0142ceniu j\u0119zykowym wiedza z gramatyki opisowej zawarta w punktach od 2 do 5 powinna by\u0107 wymagana w szkole podstawowej.
\n10. Rozumienie aluzji literackiej na poziomie podstawowym wymaga du\u017cego oczytania od ucznia, mo\u017ce przesun\u0105\u0107 do p. rozszerzonego.
\n11. Szeroki zakres i wielo\u015b\u0107 przytoczonych tytu\u0142\u00f3w utwor\u00f3w na obu poziomach jest nie do zrealizowania. Ca\u0142a podstawa nie uwzgl\u0119dnia higieny pracy umys\u0142owej ucznia.
\n12. Zauwa\u017ca si\u0119 brak nast\u0119puj\u0105cych tekst\u00f3w lub potrzeb\u0119 ich przesuni\u0119\u0107 na inny poziom:<\/p>\n

– eseje \u201ePami\u0119\u0107 i to\u017csamo\u015b\u0107\u201d Jana Paw\u0142a II wa\u017cne w aspekcie eksponowanych w podstawie warto\u015bci, na pewno na poziomie rozszerzonym ale nie wykluczone fragmenty na poziomie podstawowym.
\n– \u201ePodr\u00f3\u017cy z Herodotem\u201d R. Kapu\u015bci\u0144skiego, ch\u0119tnie czytanych przez m\u0142odzie\u017c i \u0142\u0105cz\u0105cych histori\u0119 ze wsp\u00f3\u0142czesno\u015bci\u0105;
\n– autor\u00f3w i tytu\u0142\u00f3w do has\u0142a: \u201eWybrane utwory okresu stanu wojennego\u201d, tu dowolno\u015b\u0107 staje si\u0119 ryzykowna;
\n– na poziomie podstawowym co najmniej jednego opowiadania B. Schulza \u2013 przeniesienie z poziomu rozszerzonego;
\nLektura \u201eMoralno\u015b\u0107 pani Dulskiej\u201d powinna si\u0119 znale\u017a\u0107 w spisie lektur na poziomie podstawowym<\/p>\n

Historia
\nWst\u0119p – niezgodno\u015b\u0107 cel\u00f3w z prawem mi\u0119dzynarodowym
\nCele kszta\u0142cenia i u\u0142o\u017cona zgodnie z nimi podstawa nie spe\u0142niaj\u0105 wymog\u00f3w, dotycz\u0105cych edukacji, zawartych w dokumentach prawa mi\u0119dzynarodowego, w szczeg\u00f3lno\u015bci stoj\u0105 w sprzeczno\u015bci z art. 28 punkt 1d Konwencji o Prawach Dziecka, w kt\u00f3rym mowa jest o tym, \u017ce nauka dziecka winna by\u0107 ukierunkowana na\u00a0przygotowanie dziecka do odpowiedniego \u017cycia w wolnym spo\u0142ecze\u0144stwie, w duchu zrozumienia, pokoju, tolerancji, r\u00f3wno\u015bci p\u0142ci oraz przyja\u017ani pomi\u0119dzy wszystkimi narodami, grupami etnicznymi, narodowymi i religijnymi oraz osobami rdzennego pochodzenia.
\nWniosek: rekomendujemy\u00a0odrzucenie w ca\u0142o\u015bci projektu nowej podstawy programowej\u00a0\u2013 nie tyle nawet z powodu konkretnych tre\u015bci, kt\u00f3re zawiera (w\u015br\u00f3d kt\u00f3rych s\u0105 zagadnienia lepiej i gorzej sformu\u0142owane), ile dlatego, \u017ce opiera si\u0119 na b\u0142\u0119dnym rozumieniu roli edukacji historycznej.\u00a0Szkolna historia, kt\u00f3rej wizja wy\u0142ania si\u0119 z nowej podstawy programowej, jest nadmiernie europocentryczna; w podstawie nadu\u017cywa si\u0119, w spos\u00f3b nieuzasadniony, dopuszczaj\u0105c si\u0119 anachronizm\u00f3w, kategorii takich, jak \u201enar\u00f3d\u201d i \u201epa\u0144stwo\u201d; podstawa nie uwzgl\u0119dnia wsp\u00f3\u0142czesnego dorobku nauk historycznych; niejasny jest zwi\u0105zek mi\u0119dzy umiej\u0119tno\u015bciami, okre\u015blonymi jako cele og\u00f3lne (zw\u0142aszcza umiej\u0119tno\u015bciami z zakresu analizy historycznej) a wymaganiami szczeg\u00f3\u0142owymi. Rekomendujemy zarazem poddanie sposobu, cel\u00f3w i formy nauczania historii debacie publicznej.\u00a0Rekomendujemy wreszcie, w ramach naszego g\u0142osu w tej\u017ce debacie, odej\u015bcie od my\u015blenia o szkolnej historii w kategoriach historii przede wszystkim europejskiej, polityczno-militarnej, konstruowanej jako historia \u201enarod\u00f3w\u201d i \u201epa\u0144stw\u201d i w\u0142\u0105czenie do program\u00f3w szkolnych historii gospodarczej, spo\u0142ecznej, historii \u017cycia codziennego, historii mentalno\u015bci, historii cia\u0142a, mikrohistorii, historii ludowej, nurt\u00f3w zajmuj\u0105cych si\u0119 histori\u0105 kobiet, historii postkolonialnej oraz innych nurt\u00f3w wsp\u00f3\u0142czesnej historiografii.<\/p>\n

Uwagi szczeg\u00f3\u0142owe
\nPrzedstawiona propozycja podstawy programowej jest bardzo szczeg\u00f3\u0142owa, chocia\u017c autorzy\/autorki zaznaczaj\u0105, \u017ce \u201ewymagania, zapisane w podstawie programowej nie s\u0105 gotowym programem nauczania i w \u017cadnym wypadku nie mog\u0105 by\u0107 traktowane jako zestaw temat\u00f3w lekcji. Stanowi\u0105 rejestr zak\u0142adanych umiej\u0119tno\u015bci\u201d (s. 135).
\nCele nauczania historii zmieszczono na nieca\u0142ej stronie, na kt\u00f3rej s\u0142owo \u201enar\u00f3d\u201d pada sze\u015b\u0107 razy, \u201eojczyzna\u201d (w r\u00f3\u017cnych wariantach, takich, jak \u201emi\u0142o\u015b\u0107 do Ojczyzny\u201d, \u201edzieje ojczyste\u201d, \u201ej\u0119zyk ojczysty\u201d) \u2013 pi\u0119\u0107 razy. To model rozumienia historii, kt\u00f3ry by\u0142 jednym z dominuj\u0105cych w wieku XIX. Tymczasem kategoria \u201enarodu\u201d nie jest ani uniwersalna (\u201enar\u00f3d\u201d jest pewnym zjawiskiem, powo\u0142anym do istnienia w Europie u schy\u0142ku XVIII wieku), ani etycznie czysta. Umieszczanie jej w samym centrum cel\u00f3w nauczania historii musi budzi\u0107 niepok\u00f3j.
\nOwo \u201emy, Polacy\u201d w podstawie programowej ma jeszcze jeden niepokoj\u0105cy aspekt. Mimo ponawianych apeli akademiczek i dzia\u0142aczek, j\u0119zyk podstawy jest m\u0119skocentryczny: nie ma uczennic, s\u0105 jedynie uczniowie.
\n\u201eEuropejska wsp\u00f3lnota warto\u015bci\u201d to wbrew pozorom tak\u017ce sformu\u0142owanie problematyczne. Podstawa programowa daje bardzo niewiele przestrzeni do uczenia, na jakich podstawach zbudowana zosta\u0142a owa Europa i jej wsp\u00f3lnota. Sporo jest w niej o \u015bredniowiecznym uniwersalizmie, niewiele \u2013 o europejskim kolonializmie (tylko na poziomie rozszerzonym ucze\u0144 \u201eocenia konsekwencje wielkich odkry\u0107 geograficznych dla obszar\u00f3w pozaeuropejskich\u201d, s. 114); nic wprost o nowo\u017cytnym niewolnictwie (pojawia si\u0119 domy\u015blnie, ukryte w takich tematach, jak wojna secesyjna).\u00a0Innymi s\u0142owy, Europa i jej warto\u015bci przedstawione zosta\u0142y jako pewien projekt bez cieni \u2013 a nie na tym polega zadanie edukacji historycznej. Pojawia si\u0119 w podstawie zjawisko rasizmu, brakuje jednak miejsca na g\u0142\u0119bsz\u0105 analiz\u0119 tak zjawiska, jak i powi\u0105zanego z nim europejskiego antysemityzmu.
\nPodstawa programowa z historii zapowiada, \u017ce okre\u015bla list\u0119 umiej\u0119tno\u015bci, kt\u00f3re ucze\u0144 ma zdoby\u0107 w wyniku nauczania historii. Wspomina, \u017ce ucze\u0144 ma zrozumie\u0107 \u201erz\u0105dz\u0105ce przesz\u0142o\u015bci\u0105 regu\u0142y: polityczne, spo\u0142eczne, gospodarcze, religijne i kulturowe\u201d (s. 12). We w\u0142a\u015bciwym wprowadzeniu do podstawy, gdzie podane s\u0105 og\u00f3lne cele kszta\u0142cenia, mowa jest tak\u017ce m.in. o dostrzeganiu zarazem zmienno\u015bci i ci\u0105g\u0142o\u015bci w dziejach a tak\u017ce zale\u017cno\u015bci mi\u0119dzy r\u00f3\u017cnymi dziedzinami \u017cycia spo\u0142ecznego, o pracy ze \u017ar\u00f3d\u0142ami i o dostrzeganiu mnogo\u015bci perspektyw badawczych (s. 108).\u00a0Tym wi\u0119ksz\u0105 budz\u0105 w\u0105tpliwo\u015b\u0107 okre\u015blonych w projekcie wymagania szczeg\u00f3\u0142owe oraz czas przeznaczony na ich realizacj\u0119.
\nPodstawa \u2013 podobnie jak ta z 2008 roku \u2013 sformu\u0142owana jest w tzw. \u201ej\u0119zyku cel\u00f3w\u201d, kt\u00f3ry ma okre\u015bla\u0107 zak\u0142adane w niej umiej\u0119tno\u015bci. Warto przy tym podkre\u015bli\u0107, \u017ce istotnie, zawiera wi\u0119cej chyba ni\u017c obecna zagadnie\u0144 zwi\u0105zanych z histori\u0105 gospodarcz\u0105 i z histori\u0105 kultury, oraz pojedyncze zagadnienia w ramach r\u00f3\u017cnych blok\u00f3w tematycznych odwo\u0142uj\u0105ce si\u0119 do historii spo\u0142ecznej.
\nWr\u00f3\u0107my do j\u0119zyka cel\u00f3w: ot\u00f3\u017c je\u015bli przyjrze\u0107 si\u0119 dok\u0142adnie szczeg\u00f3\u0142owym wymaganiom, zobaczymy co nast\u0119puje:
\n– poj\u0119cie \u201e\u017ar\u00f3d\u0142a\u201d pojawia si\u0119 w wymaganiach szczeg\u00f3\u0142owych do poziomu podstawowego tylko raz, w ramach wprowadzaj\u0105cego bloku I: Historia jako nauka;
\n– w celach og\u00f3lnych na stronie 108 pojawia si\u0119 zdanie m\u00f3wi\u0105ce o dostrzeganiu mnogo\u015bci perspektyw badawczych; poza tym jednym zdaniem podstawa w \u017cadnym innym miejscu nie odwo\u0142uje si\u0119 do historii jako do czego\u015b, co jest przedmiotem bada\u0144, ani do wiedzy historycznej jako do czego\u015b, co jest tych bada\u0144 wynikiem;
\n– w opisie cel\u00f3w nauczania wa\u017cne miejsce zajmuje \u201ewyja\u015bnianie rz\u0105dz\u0105cych przesz\u0142o\u015bci\u0105 regu\u0142\u201d, kt\u00f3re ma pom\u00f3c \u201ew zrozumieniu mechanizm\u00f3w wsp\u00f3\u0142czesno\u015bci\u201d (patrz s. 12), uj\u0119te w og\u00f3lnych wymaganiach jako \u201eugruntowanie potrzeby poznawania przesz\u0142o\u015bci dla rozumienia wsp\u00f3\u0142czesnych mechanizm\u00f3w spo\u0142ecznych i kulturowych\u201d (patrz s. 108). Niestety\u00a0na poziomie wymaga\u0144 szczeg\u00f3\u0142owych nie towarzyszy tak sformu\u0142owanemu celowi \u017cadna refleksja, dotycz\u0105ca tego, \u017ce ludzie w przesz\u0142o\u015bci nie byli nami, \u017cyj\u0105cymi dawno, dawno temu \u2013 \u017ce przesz\u0142o\u015b\u0107 r\u00f3\u017cni si\u0119 od tera\u017aniejszo\u015bci, a \u201ezrozumie\u0107\u201d znaczy tak\u017ce \u2013 umie\u0107 wykona\u0107 prac\u0119 przek\u0142adu: dostrzec to, co obce i postara\u0107 si\u0119 prze\u0142o\u017cy\u0107 kategorie odmiennej kultury na kategorie zrozumia\u0142e dla w\u0142asnej tak jednak, by zachowa\u0107 jednocze\u015bnie \u015bwiadomo\u015b\u0107 istnienia odmienno\u015bci i \u015bwiadomo\u015b\u0107, \u017ce odmienno\u015b\u0107 nie uniemo\u017cliwia porozumienia;
\n– spos\u00f3b, w jaki podstawa jest u\u0142o\u017cona: jej polonocentryzm i eurocentryzm, nacisk, k\u0142adziony na role w\u0142adc\u00f3w i \u201ewybitnych postaci\u201d, nie pozostawia wiele miejsca na jak\u0105kolwiek spo\u0142eczn\u0105 czy gospodarcz\u0105 analiz\u0119 biegu dziej\u00f3w, nawet tam, gdzie podstawa zdaje si\u0119 tak\u0105 analiz\u0119 sugerowa\u0107.
\nKwestia czasu
\nPodstawa programowa obejmuje materia\u0142 od neolitu do XX wieku, rozdzielony na 61 blok\u00f3w tematycznych (w ramach ka\u017cdego z nich mamy \u2013 na poziomie podstawowym \u2013 od dw\u00f3ch do o\u015bmiu szczeg\u00f3\u0142owych zagadnie\u0144, plus dodatkowe zagadnienia dla poziomu rozszerzonego). Klasa I przeznaczona zosta\u0142a na uczenie historii staro\u017cytnej i \u015bredniowiecznej (bloki I-XIII), II \u2013 na histori\u0119 nowo\u017cytn\u0105 do Kongresu Wiede\u0144skiego (XIV-XXIX), III \u2013 na wiek XIX i dwudziestolecie mi\u0119dzywojenne (XXX-XLVII), IV \u2013 na wiek XX (XLVIII-LXI). Je\u015bli spojrzymy na ok\u0142adki starych podr\u0119cznik\u00f3w, sprzed reformy edukacji, zobaczymy, \u017ce jest to z grubsza ten sam podzia\u0142, kt\u00f3ry obowi\u0105zywa\u0142 w dawnym liceum czteroletnim. Warto pami\u0119ta\u0107, \u017ce ju\u017c wtedy pojawia\u0142y si\u0119 g\u0142osy, \u017ce \u2013 zw\u0142aszcza w klasach maturalnych, w kt\u00f3rych niezb\u0119dne jest powt\u00f3rzenie materia\u0142u \u2013 na wiek XX z regu\u0142y nie zostaje wiele czasu.
\nAnaliza rozk\u0142adu materia\u0142u pozwala stwierdzi\u0107, \u017ce lista zagadnie\u0144 jest zbyt obszerna, tymczasem projekt ramowych plan\u00f3w nauczania zak\u0142ada dla poziomu og\u00f3lnego po 2 godziny historii tygodniowo w ka\u017cdej klasie, co daje\u00a0maksimum 80 godzin na 59 zagadnie\u0144 w klasie I\u00a0(niekt\u00f3re bardzo obszerne) oraz analogiczne 80 godzin na 75 zagadnie\u0144 w klasie IV.
\nZaj\u0119cia na poziomie rozszerzonym maj\u0105 zaczyna\u0107 si\u0119 w przypadku historii od klasy pierwszej, przy czym w sumie, w ci\u0105gu czterech lat nauki maj\u0105 si\u0119 mie\u015bci\u0107 w sze\u015bciu godzinach tygodniowo. Sformu\u0142owanie \u201esze\u015b\u0107 godzin w czteroletnim cyklu nauki\u201d oznacza na przyk\u0142ad jedn\u0105 dodatkow\u0105 godzin\u0119 tygodniowo w klasie I, jedn\u0105 w II i po dwie w III i IV. Zatem w klasie I opr\u00f3cz 59 zagadnie\u0144 z zakresu podstawowego do zrealizowania by\u0142yby 44 zagadnienia z zakresu rozszerzonego (przy hipotetycznej dodatkowej jednej godzinie tygodniowo); w klasie IV, opr\u00f3cz 75 zagadnie\u0144 z zakresu podstawowego i powt\u00f3rki ca\u0142o\u015bci materia\u0142u do matury trzeba opanowa\u0107 59 zagadnie\u0144 z zakresu R (maj\u0105c na to dwie dodatkowe godziny, czyli w sumie maksimum 80 rocznie). Przypomnijmy, \u017ce autorzy i autorki podstawy zastrzegli, \u017ce proponowane zagadnienia nie s\u0105 tematami lekcji, lecz rejestrem za\u0142o\u017conych umiej\u0119tno\u015bci i \u017ce zarazem, jak pisa\u0142y\u015bmy wy\u017cej, owe \u201eumiej\u0119tno\u015bci\u201d polegaj\u0105 ostatecznie na zdawaniu sprawy, w r\u00f3\u017cnych formach (\u201echarakteryzuje\u201d, \u201eanalizuje\u201d, \u201eocenia\u201d) z wiedzy, kt\u00f3r\u0105 si\u0119 posiada.<\/p>\n

Wniosek: nale\u017cy dostosowa\u0107 tre\u015b\u0107 podstawy do mo\u017cliwo\u015bci realizacji w 4-letnim etapie edukacyjnym liceum i 5-letnim technikum.<\/p>\n

Biologia<\/p>\n

Podstawa programowa \u2013 i to zar\u00f3wno zakres podstawowy i rozszerzony \u2013 jest widocznie obszerniejsza, materia\u0142 jest bardziej szczeg\u00f3\u0142owy.
\nJako plus nale\u017cy zapisa\u0107, \u017ce nie usuni\u0119to z programu nauczania o ewolucji.<\/p>\n

W zakresie podstawowym rozk\u0142ad tre\u015bci jest niezr\u00f3wnowa\u017cony, a\u017c nadto szczeg\u00f3\u0142owy w zakresie temat\u00f3w dotycz\u0105cych anatomii i fizjologii cz\u0142owieka, przy zupe\u0142nym pomini\u0119ciu kr\u00f3lestwa ro\u015blin i zwierz\u0105t. Aczkolwiek mo\u017cna zrozumie\u0107 po\u0142o\u017cenie nacisku na wiedz\u0119 o cz\u0142owieku w odniesieniu do uczni\u00f3w z profilu nie-biologicznego, lepiej by\u0142oby zrezygnowa\u0107 z zagadnie\u0144 bardziej skomplikowanych i po prostu trudnych (takich jak regulacja hormonalna, czy niekt\u00f3re elementy z genetyki i biochemii) na rzecz podstawowej wiedzy o ro\u015blinach i zwierz\u0119tach. Mimo i\u017c przy spiralno\u015bci tre\u015bci zagadnienia te zosta\u0142y ju\u017c om\u00f3wione w szkole podstawowej \u2013 ten sam argument dotyczy element\u00f3w budowy cz\u0142owieka.<\/p>\n

W zakresie rozszerzonym wiele zagadnie\u0144 potraktowano bardziej szczeg\u00f3\u0142owo, ni\u017c w obecnej podstawie, ale s\u0105 i braki, np. nie omawia si\u0119 ju\u017c funkcjonowania bezkr\u0119gowc\u00f3w (tylko cechy, pozwalaj\u0105ce rozr\u00f3\u017cni\u0107 poszczeg\u00f3lne grupy). B\u0142\u0119dem jest brak szczeg\u00f3\u0142owego om\u00f3wienia wirus\u00f3w, zw\u0142aszcza, \u017ce du\u017cy nacisk k\u0142adzie si\u0119 teraz na profilaktyk\u0119 prozdrowotn\u0105.<\/p>\n

Ciekawym rozwi\u0105zaniem jest po\u0142\u0105czenie cz\u0142owieka z reszt\u0105 zwierz\u0105t.<\/p>\n

Bior\u0105c pod uwag\u0119 liczb\u0119 godzin biologii przewidzianych w szkole ponadpodstawowej, obecna propozycja jest nie do zrealizowania – zak\u0142adaj\u0105c, \u017ce chcemy to zrobi\u0107 rzetelnie. Podobnie sprawa si\u0119 ma w odniesieniu do zakresu podstawowego \u2013 chocia\u017c tu sytuacja mo\u017ce by\u0107 mniej krytyczna, skoro nie ma celu ko\u0144cowego w postaci egzaminu maturalnego; jedyn\u0105 konsekwencj\u0105 b\u0119dzie wi\u0119c niedouczenie m\u0142odzie\u017cy w kszta\u0142cie zak\u0142adanym przez ambicje autor\u00f3w podstawy.<\/p>\n

Podsumowuj\u0105c: obecny projekt podstawy spowoduje z\u0142oty okres dla korepetytor\u00f3w z biologii, bo do matury w szkole ci\u0119\u017cko b\u0119dzie si\u0119 przygotowa\u0107.<\/p>\n

Wniosek: dokona\u0107 krytycznego przegl\u0105du zakresu tre\u015bci, by go urealni\u0107.
\nFizyka<\/p>\n

Zakres podstawowy tego przedmiotu zasadniczo powtarza program zrealizowany w klasach 7 i 8 szko\u0142y podstawowej; nie wnosi zbyt wiele ciekawych nowo\u015bci i raczej zniech\u0119ca do przedmiotu, ni\u017c zach\u0119ca do poznawania jego tajnik\u00f3w.
\nCzytaj\u0105c w projekcie ostatni akapit fragmentu dotycz\u0105cego zakresu tre\u015bci fizyki rozszerzonej (cytowany poni\u017cej), nie spos\u00f3b uciec od refleksji, \u017ce powinien dotyczy\u0107 ka\u017cdego poziomu edukacji, a wi\u0119c dotyczy\u0107 zakresu r\u00f3wnie\u017c podstawowego:
\n\u201eUczenie fizyki powinno odwo\u0142ywa\u0107 si\u0119 do przyk\u0142ad\u00f3w z \u017cycia codziennego, czynnego badania
\nzjawisk i proces\u00f3w fizycznych. Nale\u017cy k\u0142a\u015b\u0107 nacisk przede wszystkim na umiej\u0119tno\u015b\u0107 identyfikacji
\nzjawisk, znajomo\u015b\u0107 warunk\u00f3w ich wyst\u0119powania i przebiegu. Wa\u017cnym elementem jest kszta\u0142towanie
\numiej\u0119tno\u015bci tw\u00f3rczego rozwi\u0105zywania problem\u00f3w poprzez budowanie prawid\u0142owych zwi\u0105zk\u00f3w
\nprzyczynowo- skutkowych. [\u2026] Nale\u017cy kszta\u0142towa\u0107 u uczni\u00f3w umiej\u0119tno\u015b\u0107 oceny realno\u015bci otrzymywanych wynik\u00f3w oraz krytycznego podej\u015bcia do powszechnie podawanych informacji lubi opinii. Uczniowie ko\u0144cz\u0105cy edukacj\u0119 na poziomie rozszerzonym powinni by\u0107 przygotowani
\ndo funkcjonowania we wsp\u00f3\u0142czesnym \u015bwiecie oraz postrzega\u0107 i docenia\u0107 rol\u0119 fizyki jako fundamentu
\ntechniki i innych ga\u0142\u0119zi wiedzy przyrodniczej. Nale\u017cy rozbudzi\u0107 w nich ciekawo\u015b\u0107 \u015bwiata
\ni umiej\u0119tno\u015b\u0107 poszukiwania wiedzy oraz da\u0107 solidn\u0105 podstaw\u0119 do kontynuowania nauki na wy\u017cszych
\nstudiach\u201d.<\/p>\n

Wydaje si\u0119 rozs\u0105dnym \u017cyczenie, by wszyscy uczniowie \u2013 nie tylko szcz\u0119\u015bliwcy, ko\u0144cz\u0105cy edukacj\u0119 fizyczn\u0105 na poziomie rozszerzonym \u2013 byli \u201eprzygotowani do funkcjonowania we wsp\u00f3\u0142czesnym \u015bwiecie\u201d, cechowali si\u0119 ciekawo\u015bci\u0105 poznawcz\u0105 itd.
\nRedukcyjne rozumowanie autor\u00f3w podstawy doprowadzi do regresu na studiach technicznych i przyniesie skutki w postaci trudniejszej drogi polskich uczni\u00f3w i student\u00f3w do ciekawego i warto\u015bciowego zatrudnienia.<\/p>\n

Matematyka
\nPodstawa programowa z matematyki dla lice\u00f3w i technik\u00f3w w proponowanym kszta\u0142cie zawiera wszystkie dzia\u0142y matematyki, jakie do tej pory wyst\u0119powa\u0142y w poprzednich podstawach.
\nJest jednak kilka mankament\u00f3w. Po pierwsze jest to zakres tre\u015bci w konfrontacji z liczb\u0105 godzin matematyki, zapisany w rozporz\u0105dzeniu o ramowych planach nauczania. W swej do\u015b\u0107 d\u0142ugiej karierze zawodowej mia\u0142em do czynienia z uczniami o r\u00f3\u017cnym potencjale intelektualnym. W klasach ze zdolniejszymi uczniami mo\u017cna pog\u0142\u0119bia\u0107 tre\u015bci, a tak\u017ce dodawa\u0107 takie, kt\u00f3rych nie zapisano w podstawie programowej. Jeden z naszych ekspert\u00f3w pisze \u201eUczy\u0142em te\u017c takie klasy, w kt\u00f3rych mia\u0142em problemy z realizacj\u0105 wszystkich tre\u015bci programowych, gdy\u017c nauczenie wszystkich lub prawie wszystkich uczni\u00f3w pewnych tre\u015bci zajmowa\u0142o wi\u0119cej czasu. I my\u015bl\u0119 w\u0142a\u015bnie o tych mniej zdolnych uczniach: czy nauczyciele ucz\u0105cy takie klasy b\u0119d\u0105 mie\u0107 dylemat, czy zrealizowa\u0107 ca\u0142o\u015b\u0107 podstawy programowej, czy porz\u0105dnie nauczy\u0107 jak najwi\u0119ksz\u0105 grup\u0119 uczni\u00f3w najbardziej niezb\u0119dnych tre\u015bci, z konieczno\u015bci pomijaj\u0105c inne. Jestem przeciwnikiem stawiania nauczycieli w takiej sytuacji tym bardziej, \u017ce dodatkowy czas zaoszcz\u0119dzony na nauczaniu uczni\u00f3w zdolnych mo\u017cna wykorzysta\u0107, daj\u0105c im okazj\u0119 do samodzielnego odkrywania zwi\u0105zk\u00f3w mi\u0119dzy obiektami matematycznymi.\u201d Takie dzia\u0142anie jest zgodne z celami kszta\u0142cenia og\u00f3lnego w liceum i technikum, zapisanych pod numerami 4) i 5). Wczytuj\u0105c si\u0119 w nast\u0119pny akapit, zobaczymy, \u017ce my\u015blenie jest pierwsz\u0105 \u201enajwa\u017cniejsz\u0105 umiej\u0119tno\u015bci\u0105 zdobywan\u0105 przez ucznia w trakcie kszta\u0142cenia og\u00f3lnego w liceum i technikum\u201d zapisan\u0105 w omawianym projekcie rozporz\u0105dzenia, a w\u0142a\u015bnie samodzielne odkrywanie zwi\u0105zk\u00f3w mi\u0119dzy obiektami matematycznymi sprzyja rozwijaniu tej umiej\u0119tno\u015bci.
\nCiesz\u0105 s\u0142owa o korelacji zapisane w cz\u0119\u015bci \u201eWarunki i spos\u00f3b realizacji\u201d. Wszak matematyka jest j\u0119zykiem, jakim pos\u0142uguj\u0105 si\u0119 przedstawiciele innych dyscyplin przyrodniczych. W tym kontek\u015bcie zastanawia zrezygnowanie z poj\u0119cia wektora na poziomie podstawowym. Wydaje si\u0119 te\u017c, \u017ce pewne tre\u015bci mog\u0142yby by\u0107 wprowadzone ju\u017c w szkole podstawowej (np. wspomniane wektory, czy poj\u0119cie funkcji i jej wykresu), co pomog\u0142oby nauczycielom fizyki w realizacji ich podstaw programowych.
\nNale\u017cy podkre\u015bli\u0107, \u017ce w cz\u0119\u015bci dotycz\u0105cej matematyki w podstawie programowej wi\u0119cej jest zalet, ni\u017c wad. Jednak nie zwalnia to nauczycieli, ekspert\u00f3w oraz urz\u0119dnik\u00f3w Ministerstwa od ci\u0105g\u0142ego monitorowania realizacji podstawy programowej. Jednym ze wska\u017anik\u00f3w jest procent uczni\u00f3w bior\u0105cych korepetycje z matematyki. Analizuj\u0105c ten wska\u017anik mo\u017cemy wnioskowa\u0107, na ile autorzy podstawy programowej wzi\u0119li pod uwag\u0119 liczb\u0119 godzin przeznaczonych na matematyk\u0119 w rozporz\u0105dzeniu o ramowych planach nauczania.<\/p>\n

Opini\u0119 opracowano we wsp\u00f3\u0142pracy z: m.in.: Ann\u0105 Dzierzgowsk\u0105 (Spo\u0142eczny Monitor Edukacji), Wies\u0142awem W\u0142odarskim (Stowarzyszenie Dyrektor\u00f3w Szk\u00f3\u0142 \u015arednich), Zygmuntem Puchalskim (STO), Zofi\u0105 Grudzi\u0144sk\u0105 (Fundacja Przestrze\u0144 dla Edukacji)<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Eksperci, kt\u00f3rzy przygotowali opini\u0119, zwracaj\u0105 uwag\u0119 na to, \u017ce ca\u0142o\u015b\u0107 podstawy wymaga krytycznego namys\u0142u w celu zredukowania tre\u015bci.<\/p>\n","protected":false},"author":4,"featured_media":753,"comment_status":"closed","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[11],"tags":[],"class_list":["post-763","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-aktualnosci"],"yoast_head":"\n