O egzaminie\u00a0 \u00f3smoklasisty my\u015bli nieuporz\u0105dkowane snuje Katarzyna Cieciura, nauczycielka i dyrektorka, kt\u00f3ra nie daje si\u0119 wpisa\u0107 w schematy, spo\u0142eczniczka i wizjonerka.<\/strong><\/p>\n <\/p>\n Nie chcemy redakcyjnymi zabiegami tonowa\u0107 emocji, z kt\u00f3rych narodzi\u0142 si\u0119 tekst. Prezentujemy wi\u0119c te my\u015bli tak, jak zosta\u0142y przelane na papier (a raczej na twardy dysk komputera!): zrodzone z ukochania misji, jak\u0105 wobec uczennic i uczni\u00f3w odczuwa ka\u017cdy pedagog \u2013 pomaga\u0107 im nasyca\u0107 \u017cycie pi\u0119knem i rado\u015bci\u0105. Z pragnienia, by edukacja by\u0142a procesem celowym wobec dzieci i m\u0142odzie\u017cy, a nie wobec \u201eo\u015bwiatowej polityki pa\u0144stwowej\u201d, s\u0142upk\u00f3w statystyk czy ego kolejnych rz\u0105dz\u0105cych\u2026<\/em><\/p>\n Po co ten egzamin?\u00a0<\/strong><\/p>\n Kiedy mieli\u015bmy gimnazja, m\u00f3wiono o ko\u0144cz\u0105cym je egzaminie, \u017ce dzi\u0119ki por\u00f3wnaniu jego wynik\u00f3w z wynikami sprawdziany 6-klasisty b\u0119dzie mo\u017cna okre\u015bli\u0107 warto\u015b\u0107 szko\u0142y gimnazjalnej na podstawie EWD \u2013 \u201eEdukacyjnej Warto\u015bci Dodanej\u201d. [koncepcja zrodzona w analogii do VAT w systemie podatkowym, wed\u0142ug kt\u00f3rej EWD wyznaczy precyzyjnie wk\u0142ad samej plac\u00f3wki w proces uczenia si\u0119 dzieci, niezale\u017cnie od zdolno\u015bci i potencja\u0142u samych uczni\u00f3w]. Ale w praktyce wprowadzenie EWD wytyczy\u0142o now\u0105 drog\u0119 w zamkni\u0119tym kr\u0119gu!!!! Teoria, wed\u0142ug kt\u00f3rej wynik sprawdzianu sz\u00f3stoklasist\u00f3w b\u0119dzie wiarygodn\u0105 podstaw\u0105 dla por\u00f3wnania wyniku po trzyletnim gimnazjum, ma si\u0119 jak pi\u0119\u015b\u0107 do nosa do reali\u00f3w. Tam, gdzie gimnazjum mog\u0142o wybiera\u0107 zdolniejszych uczni\u00f3w, tych z wy\u017cszym wynikiem i wysok\u0105 \u015bredni\u0105 na \u015bwiadectwie, mia\u0142o dobry \u201emateria\u0142\u201d, aby pracowa\u0107 nad uzyskaniem wysokich wynik\u00f3w na egzaminie gimnazjalnym. Za\u015b gimnazja rejonowe, do kt\u00f3rych trafia\u0142a m\u0142odzie\u017c obci\u0105\u017cona dysfunkcjami, problemami rodzinnymi etc., z g\u00f3ry by\u0142y skazane na osi\u0105gniecie s\u0142abszego wyniku na egzaminie gimnazjalnym \u2013 nawet najgorliwsza praca samych nauczycieli nie ma szans wobec ponurych reali\u00f3w dzieci z \u015brodowisk defaworyzowanych.<\/p>\n Pisz\u0119 to na podstawie obserwacji gimnazjum, mieszcz\u0105cego si\u0119 kiedy\u015b w budynku, w kt\u00f3rym nasza szko\u0142a wynajmuje pomieszczenia. Oni niestety byli w zamkni\u0119tym kr\u0119gu. Wyniki s\u0142abe, wi\u0119c nikt nie chcia\u0142 posy\u0142a\u0107 tam zdolnych uczni\u00f3w, brak zdolnych uczni\u00f3w z g\u00f3ry zapowiada\u0142 s\u0142aby wynik zewn\u0119trzny. Nauczyciele si\u0119 starali, traktowali uczni\u00f3w indywidualnie, robili co mogli, ale nie mieli szans r\u00f3wnania si\u0119 z gimnazjum nierejonowym, kt\u00f3re wybiera\u0142o i przebiera\u0142o w doborze uczni\u00f3w dla uzyskania wysokiej EWD.<\/p>\n Teraz, kiedy zosta\u0142 nam wy\u0142\u0105cznie pr\u00f3g egzaminu 8klasisty, na podstawie kt\u00f3rego wylicza si\u0119 EWD szk\u00f3\u0142 ponadpodstawowych \u2013 ten sam patologiczny proces zadzia\u0142a wobec dzieci o rok m\u0142odszych. Tylko uczniowie o wysokim wyniku egzaminu dostan\u0105 si\u0119 do liceum, s\u0142absi nie maj\u0105 szans – z g\u00f3ry wiadomo, jak potocz\u0105 si\u0119 ich losy. Zespo\u0142y Szk\u00f3\u0142 Zawodowych ch\u0119tnie\u00a0 bior\u0105 ka\u017cdego. Chyba, \u017ce rodzice za\u0142atwi\u0105 im za\u015bwiadczenia, opinie itp. papierki b\u0119d\u0105ce biletem ulgowym w edukacji – lub wykupi\u0105 miejsca w prywatnych szko\u0142ach.<\/p>\n Patrz\u0105c na ca\u0142\u0105 t\u0119 edukacyjn\u0105 zawieruch\u0119, widz\u0119 system, kt\u00f3ry nie tylko wyrywa dzieciom skrzyd\u0142a, ale jest zwyczajnym oszustwem o\u015bwiatowym. I kiedy siedz\u0119 na konferencji, na kt\u00f3rej dyrektor OKE chwali si\u0119, jak pi\u0119knie mu si\u0119 rozk\u0142ada krzywa Gaussa \u2013 to mnie trafia w samo serce. Jak mo\u017cemy by\u0107 dumni, bo 70 % uczni\u00f3w osi\u0105gn\u0119\u0142o wynik przeci\u0119tny? Z czego mamy si\u0119 cieszy\u0107?<\/p>\n Egzamin jaki si\u0119 dzieciom funduje – zar\u00f3wno pod wzgl\u0119dem struktury, jak procedury przeprowadzenia jest absurdalny i nieludzki! Jak ma ucze\u0144 wypa\u015b\u0107 dobrze, skoro podczas pisania testu z polskiego, zamiast skupia\u0107 si\u0119 na wypowiedzi pisemnej, ma liczy\u0107 sobie s\u0142owa? Je\u015bli nie b\u0119dzie mia\u0142 ich 200, to wypowied\u017a nie b\u0119dzie oceniana \u2013 ostrzega instrukcja. Do czego to nas zaprowadzi??? Jak ma sobie poradzi\u0107 czternastolatek z presj\u0105, \u017ce po 90 minutach wyczerpuj\u0105cego wysi\u0142ku umys\u0142owego pierwszego dnia egzaminu, nazajutrz ma przyst\u0105pi\u0107 do rozwi\u0105zywania kolejnego arkusza? A rodzic po otrzymaniu s\u0142abego wyniku swojego dziecka powie tylko jedno: winien nauczyciel, \u017ce \u017ale przygotowa\u0142, nie wybierajcie tej szko\u0142y dla swojego dziecka.<\/p>\n I tak kr\u0119cimy si\u0119 w tym z\u0142udnym kole przymusu szkolnego.<\/strong><\/p>\n W mniejszych \u015brodowiskach, w kt\u00f3rych ranking szk\u00f3\u0142 nie ma du\u017cego znaczenia, bo szko\u0142a jest jedna w ca\u0142ej miejscowo\u015bci, mo\u017cna potraktowa\u0107 egzamin zewn\u0119trzny jako z\u0142o konieczne. W du\u017cych miastach wynik egzaminu ma wp\u0142yw na wyb\u00f3r szko\u0142y przez nast\u0119pne roczniki – i to jest niestety pocz\u0105tek ko\u0144ca. \u017baden dyrektor nie chce, aby jego szko\u0142a by\u0142a w ogonie, bo wie, \u017ce nie b\u0119dzie mia\u0142 naboru, \u017ce b\u0119dzie redukowa\u0142 etaty, zmniejszy mu si\u0119 dotacja itd. \u015arubuje wi\u0119c nauczycieli, daje premie za wynik egzaminu, nauczyciele \u015brubuj\u0105 uczni\u00f3w, bo nie chc\u0105 straci\u0107 etatu i premii, a rodzicie im przyklaskuj\u0105 i pi\u0119tnuj\u0105 nauczyciela, kt\u00f3ry wed\u0142ug ich mniemania ma\u0142o wymaga.<\/p>\n Cel jest jeden (oczywi\u015bcie z\u0142udny i chory): moje dziecko (moi uczniowie) musi wypa\u015b\u0107 najlepiej i dosta\u0107 si\u0119 do najlepszej szko\u0142y. I tak nap\u0119dzili\u015bmy przez lata to b\u0142\u0119dne ko\u0142o\u2026 a teraz, kiedy czujemy si\u0119 bezradni, bo za chwil\u0119 mo\u017cemy tej pr\u0119dko\u015bci obrotu nie wytrzyma\u0107 (a ju\u017c w tej chwili nie wytrzymuj\u0105 jej uczennice i uczniowie, jak ostrzegaj\u0105 psycholodzy) – za\u0142amujemy r\u0119ce. Ale czy co\u015b z tego za\u0142amywania wynika? Mimo, \u017ce czujemy patologi\u0119 uk\u0142adu, grzecznie poddajemy si\u0119 kolejnym egzaminom, kolejnym zmienionym na niekorzy\u015b\u0107 dzieci strukturom i procedurom egzamin\u00f3w i fundujemy im na starcie wilczy bilet. A potem biegamy, za\u0142atwiamy lewe za\u015bwiadczenia, opinie i tym podobne papierki, b\u0119d\u0105ce ulgowym biletem, aby w rezultacie wykupi\u0107 miejsce w prywatnej szkole.<\/p>\n To nic innego jak jedno wielkie oszustwo o\u015bwiatowe. Zapomnieli\u015bmy, \u017ce powinni\u015bmy uczy\u0107 JAK SI\u0118 UCZY\u0106, \u017ce mamy pom\u00f3c dziecku odkrywa\u0107 i rozwija\u0107 pasje, towarzyszy\u0107 mu, gdy szuka odpowiedzi na pytanie: kim chc\u0119 by\u0107 i jak to osi\u0105gn\u0105\u0107? W zamian za to wszyscy nasi podopieczni maj\u0105 i\u015b\u0107 t\u0105 sam\u0105 drog\u0105 i by\u0107 oceniani wed\u0142ug tych samych kryteri\u00f3w, aby ostatecznie zda\u0107 te same egzaminy na poziomie standard\u00f3w wyznaczonych odg\u00f3rnie dla obowi\u0105zkowej edukacji powszechnej.<\/p>\n To nie jest zdrowe. To nie jest uczciwe.<\/strong><\/p>\n Kiedy patrz\u0119 wstecz, wiem, \u017ce to w\u0142a\u015bnie egzaminy – szczeg\u00f3lnie te po szkole podstawowej, a kiedy\u015b i po gimnazjum, sta\u0142y si\u0119 zal\u0105\u017ckiem i nadal podsycaj\u0105 wy\u015bcig szczur\u00f3w w szko\u0142ach. Przeliczanie wyniku na punkty, ocen na punkty i w ten spos\u00f3b rekrutowanie do kolejnej szko\u0142y jest absolutnie niesprawiedliwe. Wyniki egzamin\u00f3w zapocz\u0105tkowa\u0142y rankingi szk\u00f3\u0142, co dodatkowo nakr\u0119ca machin\u0119 pracy na wynik. Je\u015bli prawd\u0105 jest ten wym\u00f3g zapisany w Prawie O\u015bwiatowym, \u017ce przez osiem lat mamy indywidualizowa\u0107 podej\u015bcie do ucznia i przyzwala\u0107 na rozw\u00f3j jej czy jego indywidualno\u015bci – to jakim prawem, jak\u0105 pokr\u0119tn\u0105, szata\u0144sk\u0105 logik\u0105 robimy egzamin dla wszystkich w formie testu pod klucz odpowiedzi, w wi\u0119kszo\u015bci liczonych zero-jedynkowo? Jest jednakowy dla wszystkich i ca\u0142a zamierzona indywidualizacja idzie na marne (albo nigdy si\u0119 nie urzeczywistni\u0142a, bo nauczyciele z g\u00f3ry wiedzieli, z czego b\u0119d\u0105 rozliczani).<\/p>\n Tw\u00f3rczy i zdolni, ale nadwra\u017cliwi uczniowie nie pisz\u0105 dobrze tych egzamin\u00f3w. Nic dziwnego \u2013 ta forma sprawdza przede wszystkim osobnicz\u0105 odporno\u015b\u0107 na stres i umiej\u0119tno\u015b\u0107 radzenia sobie z presj\u0105 czasu. Na dodatek dziecko ko\u0144cz\u0105ce \u00f3sm\u0105 klas\u0119 jest akurat w szczycie kryzysu rozwojowego, z ca\u0142\u0105 krucho\u015bci\u0105 i wra\u017cliwo\u015bci\u0105 emocjonaln\u0105. A tu trzeba si\u0119 podda\u0107 bezlitosnej, bezdusznej procedurze i przetrwa\u0107 w atmosferze napi\u0119cia, jaka temu cyrkowi towarzyszy. (Nie m\u00f3wi\u0105c o tym, jak gor\u0105czk\u0119 przedegzaminacyjn\u0105 podsycaj\u0105 media).<\/p>\n S\u0142owo o rankingach<\/strong><\/p>\n Rankingi szk\u00f3\u0142 tworzone s\u0105 najcz\u0119\u015bciej w oparciu o \u015brednie wyniki egzamin\u00f3w ko\u0144cowych i wyniki uczni\u00f3w w konkursach przedmiotowych i olimpiadach. Ani ranking, ani wynik egzaminu nie m\u00f3wi niczego o tym jakim \u015brodowiskiem jest szko\u0142a, kt\u00f3ra wykszta\u0142ci\u0142a m\u0142od\u0105 osob\u0119, przygotowa\u0142a j\u0105 do kolejnego szczebla edukacji. Nie m\u00f3wi\u0105 te\u017c nic o jednostce, kt\u00f3ra ten wynik osi\u0105gn\u0119\u0142a \u2013 o jej zami\u0142owaniach i potencjale, kt\u00f3re mog\u0105 przem\u00f3c pi\u0119tno s\u0142abej punktacji, ale raczej s\u0142abe na to szanse, skoro z takim wynikiem p\u00f3jdzie do marnej szko\u0142y.<\/p>\n Nie powie nam te\u017c nic o tym, czy uczniowie danej szko\u0142y s\u0105 dobrze przygotowani pod wzgl\u0119dem umiej\u0119tno\u015bci uczenia si\u0119 i samodzielnego my\u015blenia do dalszych, bardziej wymagaj\u0105cych pod tym wzgl\u0119dem etap\u00f3w edukacji, wreszcie do wej\u015bcia jako osoby doros\u0142e na rynek pracy. O posiadanych przez nich kluczowych kompetencjach – tych, kt\u00f3re najsilniej wp\u0142ywa\u0107 b\u0119d\u0105 na sukces zawodowy i \u017cyciowy w XXI wieku (np. umiej\u0119tno\u015b\u0107 pos\u0142ugiwania si\u0119 technologiami, innowacyjno\u015b\u0107 oraz kompetencje spo\u0142eczne). Na pewno te\u017c nie powiedz\u0105 nam, czy szko\u0142a, kt\u00f3ra ma wysok\u0105 pozycj\u0119 w rankingu, uczy my\u015blenia i wa\u017cnych umiej\u0119tno\u015bci \u017cyciowych, nie zdradz\u0105, w jakich warunkach wypracowa\u0142a \u201ewysoki wynik\u201d i jakim kosztem psychicznego zdrowia uczni\u00f3w, uczennic i personelu pedagogicznego. Niekoniecznie jest to bowiem szko\u0142a, kt\u00f3ra przez osiem lat wspiera\u0142a dziecko w rozwoju, pomog\u0142a rozwin\u0105\u0107 jego pasje i zainteresowania, u\u0142atwiaj\u0105c tym samym \u015bwiadomy wyb\u00f3r dalszej \u015bcie\u017cki kszta\u0142cenia i kariery zawodowej.<\/p>\n Nie jestem te\u017c przekonana, \u017ce ten zewn\u0119trzny egzamin daje nam jasny obraz por\u00f3wnawczy szk\u00f3\u0142. Przecie\u017c ka\u017cda szko\u0142a znajduje si\u0119 w zupe\u0142nie innym \u015brodowisku i ma zupe\u0142nie innych nauczycieli i uczni\u00f3w, a wi\u0119c potencja\u0142 poszczeg\u00f3lnych szk\u00f3\u0142 i ich zasoby \u015brodowiskowo – intelektualne nie s\u0105 nigdy na tym samym poziomie. Nie ma wi\u0119c punktu wyj\u015bcia do por\u00f3wnywania poprzez osi\u0105gni\u0119te wyniki egzaminacyjne.<\/p>\n Paradoksalnie \u2013 jak ju\u017c wspomnia\u0142am – wed\u0142ug za\u0142o\u017ce\u0144 Podstawy Programowej oraz Ustawy o Systemie O\u015bwiaty ka\u017cda szko\u0142a ma obowi\u0105zek odpowiada\u0107 na potrzeby spo\u0142eczno\u015bci uczniowskiej i ka\u017cdego ucznia indywidualnie, wspiera\u0107 w rozwoju i wychowaniu, budowa\u0107 podstaw\u0119 do samodzielnego wkroczenia w \u017cycie i dokonywania samodzielnych i \u015bwiadomych wybor\u00f3w. Tym samym nie mo\u017ce i nie powinna kszta\u0142ci\u0107 pod klucz i schemat odpowiedzi, stawiaj\u0105c wszystkich uczni\u00f3w w jednym szeregu wy\u015bcigu.<\/p>\n Co zamiast egzaminu?<\/strong><\/p>\n Jest kilka propozycji. \u017badna z nich nie jest, rzecz jasna, bezkosztowa, ale w obecnym systemie straszliwy koszt stanowi uszczerbek na zdrowiu psychicznym i zr\u00f3wnowa\u017conym rozwoju osobistym m\u0142odych ludzi.<\/p>\n Mo\u017cna wi\u0119c zlikwidowa\u0107 egzamin po szkole podstawowej i przesta\u0107 uczy\u0107 pod klucz odpowiedzi, da\u0107 szanse na rozw\u00f3j pasji i zainteresowa\u0144 m\u0142odych ludzi. Je\u015bli renomowane liceum og\u00f3lnokszta\u0142c\u0105ce chce dokona\u0107 obiektywnej selekcji, mo\u017ce uruchomi\u0107 egzaminy wst\u0119pne i wypracowa\u0107 w\u0142asn\u0105 wewn\u0119trzn\u0105 procedur\u0119 rekrutacji (co ju\u017c teraz ma miejsce, przewa\u017cnie w szko\u0142ach niepublicznych). Wtedy przyst\u0105pienie do egzaminu w wybranej szkole jest wyborem m\u0142odego cz\u0142owieka, a nie przymusem, jakim jest egzamin \u00f3smoklasisty.<\/p>\n Mo\u017cna oprze\u0107 monitorowanie wynik\u00f3w i procesu rozwoju uczniowskiego na koncepcji \u201eteczki ucznia\u201d (portfolio). Ka\u017cdy w ci\u0105gu o\u015bmiu lat wypracuje sw\u00f3j w\u0142asny dorobek, przy czym uczniowie lubi\u0105cy wy\u015bcigi i rywalizacj\u0119 zbior\u0105 zapewne na swoim koncie szereg nagr\u00f3d i wyr\u00f3\u017cnie\u0144 z okresu edukacji podstawowej \u2013 daj\u0105c dodatkowe szanse na przyj\u0119cie do wybranej szko\u0142y. Ale w tym systemie r\u00f3wnie\u017c jednostki nie mieszcz\u0105ce si\u0119 w standardach, za to tw\u00f3rcze w przestrzeni\u00a0 wybiegaj\u0105cej poza ramy systemu nauczania, mog\u0105 wzbogaci\u0107 swoje portfolio dowodami tych pasji i dokona\u0144. Dzi\u0119ki czemu – niezale\u017cnie od stopni na \u015bwiadectwie \u2013 mog\u0105 okaza\u0107 si\u0119 interesuj\u0105cym \u201enarybkiem\u201d szko\u0142y \u015bredniej, kt\u00f3rej zale\u017cy na takich uczniach.<\/p>\n <\/p>\n Katarzyna Cieciura<\/strong> \u2013 nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej. Absolwentka Pa\u0144stwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Na\u0142\u0119czowie oraz Wydzia\u0142u Pedagogiki i Psychologii UMCS w Lublinie, spo\u0142eczniczka i aktywistka na rzecz lepszej edukacji. Laureatka og\u00f3lnopolskiego\u00a0 tytu\u0142u Nauczyciela z klas\u0105.\u00a0 Od 2011 r. dyrektor Szko\u0142y Podstawowej im. b\u0142. Cecylii Borz\u0119ckiej w Krakowie, kt\u00f3r\u0105 tworzy od podstaw. Autorka scenariuszy zaj\u0119\u0107 ruchowych do serii ksi\u0105\u017cek Nowej Ery\u00a0 (Elementarz Odkrywc\u00f3w, Elementarz XXI wieku, Ja, ty, my) oraz monografii \u201eFunkcje plastyki w edukacji wczesnoszkolnej\u201d w pracy zbiorowej Kultura plastyczna a edukacja artystyczna. Inicjatorka jesiennych warsztat\u00f3w dla rodzic\u00f3w, warsztat\u00f3w artystycznych dla dzieci, innowacji metodycznej w klasach I \u2013 III. Od 2017 r. mocno zwi\u0105zana z ruchem Budz\u0105cych si\u0119 Szk\u00f3\u0142. Zarz\u0105dza stron\u0105 Eduexpress \u2013 Edukacja w praktyce.<\/em><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" O egzaminie\u00a0 \u00f3smoklasisty my\u015bli nieuporz\u0105dkowane snuje Katarzyna Cieciura, nauczycielka i dyrektorka, kt\u00f3ra nie daje si\u0119 wpisa\u0107 w schematy, spo\u0142eczniczka i wizjonerka.<\/p>\n","protected":false},"author":6,"featured_media":1234,"comment_status":"closed","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[11,7],"tags":[120,121,122],"class_list":["post-1645","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-aktualnosci","category-analizy","tag-egzamin-osmoklasisty","tag-ewd","tag-testowanie"],"yoast_head":"\n