Angielski weteran walki o lepsz\u0105 edukacj\u0119, zwraca si\u0119 do swojego rz\u0105du ze „skromn\u0105 propozycj\u0105”. My by\u015bmy ch\u0119tnie j\u0105 podrzucili r\u00f3wnie\u017c naszym decydentom:<\/strong><\/p>\n Uczniowie potrzebuj\u0105 czasu i przestrzeni, aby mogli my\u015ble\u0107 i zg\u0142\u0119bia\u0107 obszary swoich zainteresowa\u0144: skromna propozycja <\/strong><\/p>\n Derry Hannam<\/p>\n Wydaje mi si\u0119, \u017ce najwa\u017cniejszym zasobem, kt\u00f3rego potrzebuj\u0105 dzieci i m\u0142odzie\u017c, aby znale\u017a\u0107 i pog\u0142\u0119bi\u0107 swoje zainteresowania i to\u017csamo\u015b\u0107, jest CZAS. Czas na zastanowienie si\u0119,\u00a0 czas na tworzenie, czas na spotkanie ze znajomymi, czas na sprawdzenie, kim s\u0105, czas na relaks i na zwyk\u0142\u0105 chwilow\u0105 bezczynno\u015b\u0107\u2026 oraz przestrze\u0144, w kt\u00f3rej b\u0119d\u0105 mogli te dzia\u0142ania realizowa\u0107. Jest to jednak ta jedyna rzecz, kt\u00f3rej pa\u0144stwowe szko\u0142y \u2013 \u015brednie, ale w coraz wi\u0119kszym stopniu i podstawowe – swoich uczni\u00f3w pozbawiaj\u0105.<\/p>\n Czas na obiad bywa coraz bardziej skracany. Nawet edukacja wczesna coraz mniej czasu po\u015bwi\u0119ca na zabaw\u0119, a p\u00f3\u017aniejsze etapy edukacji w og\u00f3le jej nie uwzgl\u0119dniaj\u0105. Coraz bardziej apodyktyczna jest ingerencja edukacji w wolny czas w domu \u2013 popo\u0142udniami, wieczorami i w weekendy uczniowie siedz\u0105 nad nieko\u0144cz\u0105c\u0105 si\u0119 prac\u0105 domow\u0105 i powt\u00f3rkami do test\u00f3w czy egzamin\u00f3w.<\/p>\n Nawet w czasach koronawirusa i zamkni\u0119cia plac\u00f3wek wiele szk\u00f3\u0142 d\u0105\u017cy do zdalnego nauczania poprzez zarzucanie uczni\u00f3w zadaniami, kt\u00f3rych realizacja trwa przez ca\u0142y dzie\u0144.<\/p>\n Niekt\u00f3rzy rodzice tego oczekuj\u0105 i tego wymagaj\u0105, cho\u0107 ro\u015bnie liczba doros\u0142ych, kt\u00f3rzy sprzeciwiaj\u0105 si\u0119 takiej szkole dla swoich dzieci.<\/p>\n A przecie\u017c wiemy o istnieniu system\u00f3w szkolnych o wysokich osi\u0105gni\u0119ciach, kt\u00f3re tak nie post\u0119puj\u0105 – na przyk\u0142ad Finlandia pod has\u0142em \u201eMniej znaczy wi\u0119cej\u201d wprowadzi\u0142a kr\u00f3tszy dzie\u0144 w szkole i minimaln\u0105 prac\u0119 domow\u0105 (czas jaki przeci\u0119tny ucze\u0144 po\u015bwi\u0119ca na jej wykonanie nie mo\u017ce przekracza\u0107 30 minut dziennie, a weekendy ca\u0142kowicie nale\u017c\u0105 do uczni\u00f3w, do tego nie ma egzamin\u00f3w og\u00f3lnokrajowych kt\u00f3re u nas s\u0105 wysok\u0105 stawk\u0105, bo cz\u0119\u015bciowo decyduj\u0105\u00a0 o kolejnych etapach nauki. Pomimo tego poziom wykszta\u0142cenia m\u0142odych Fin\u00f3w jest lepszy we wszystkich obszarach.<\/p>\n Kiedy w latach 80. by\u0142em zast\u0119pc\u0105 dyrektora liceum og\u00f3lnokszta\u0142c\u0105cego, uczniowie zaproponowali, \u017ce powinni\u015bmy mie\u0107 dni \u201ezaj\u0119ciowe\u201d. Uczniowie razem z nauczycielami mogliby na te dni tworzy\u0107 szeroki program r\u00f3\u017cnorodnych aktywno\u015bci, z kt\u00f3rych mogliby wybiera\u0107 uczniowie w ka\u017cdym wieku. Rodzice propozycj\u0119 poparli, a wielu z nich si\u0119 zaanga\u017cowa\u0142o w organizacj\u0119 programu tych dni. R\u00f3\u017cnorodno\u015b\u0107 by\u0142a niesamowita, podobnie jak poziom entuzjazmu! Eksperyment by\u0142 bardzo udany i tak popularny, \u017ce przed\u0142u\u017cyli\u015bmy go do \u201etygodnia aktywno\u015bci\u201d w okresie letnim przed ko\u0144cem roku szkolnego.<\/p>\n Proces negocjacji przy projektowaniu dzia\u0142a\u0144 by\u0142 sam w sobie edukacj\u0105 w zakresie demokracji i wzajemnego szacunku.<\/p>\n Gdy opuszcza\u0142em szko\u0142\u0119, by zosta\u0107 inspektorem [wizytator szkolny], toczy\u0142a si\u0119 w\u0142a\u015bnie dyskusja, czy \u201etydzie\u0144 zaj\u0119ciowy\u201d odbywa\u0142 si\u0119 w ka\u017cdym semestrze – co stanowi\u0142oby oko\u0142o 8% rocznego czasu nauczania. Nikt nie uwa\u017ca\u0142 tego za stracony lub zmarnowany czas – wr\u0119cz przeciwnie. Niekt\u00f3rzy uczniowie, kt\u00f3rzy poprzednio \u201eolewali\u201d szko\u0142\u0119, ca\u0142kowicie zmienili swoje nastawienie.<\/p>\n Jako inspektor przeprowadzi\u0142em kiedy\u015b inspekcj\u0119 w szkole \u015bredniej na obszarach wiejskich, w kt\u00f3rej uczy\u0142o si\u0119 ponad 1300 uczni\u00f3w. Wielu nie mog\u0142o bra\u0107 udzia\u0142u w zaj\u0119ciach pozalekcyjnych z powodu problem\u00f3w z dojazdem do domu. Dyrekcja szko\u0142y wraz z personelem pedagogicznym i administracyjnym, przy akceptacji jednostki prowadz\u0105cej, rady rodzic\u00f3w i uczni\u00f3w, postanowi\u0142a przenie\u015b\u0107 \u201eprogram pozalekcyjny\u201d na godziny \u201enormalnego\u201d nauczania. Przeznaczono p\u00f3\u0142 dnia tygodniowo (10% ca\u0142kowitego czasu nauczania) na obszerny i zr\u00f3\u017cnicowany program \u201ezaj\u0119\u0107 do wyboru\u201d. Ich tematyka jest negocjowana przez uczni\u00f3w i nauczycieli, ale zasad\u0105 jest, \u017ce koncentruje si\u0119 wok\u00f3\u0142 zainteresowa\u0144 i pasji obu stron.<\/p>\n Podobnie jak w mojej dawnej szkole, te negocjacje same w sobie s\u0105 edukacj\u0105 dla demokracji, a relacje mi\u0119dzy uczniami i nauczycielami uleg\u0142y transformacji. Uczniowie w r\u00f3\u017cnym wieku mog\u0105 do\u0142\u0105cza\u0107 do dowolnej grupy, kt\u00f3r\u0105 sami wybieraj\u0105. Niekt\u00f3re zaj\u0119cia s\u0105 prowadzone przez samych uczni\u00f3w. Program jest bardzo popularny w\u015br\u00f3d wszystkich zaanga\u017cowanych grup. Jeden rodzic powiedzia\u0142 mi, \u017ce jego dzieci \u201ezwlekliby si\u0119 \u0142o\u017ca \u015bmierci, byle dotrze\u0107 do szko\u0142y w dniu, w kt\u00f3rym odbywaj\u0105 si\u0119 te nadobowi\u0105zkowe zaj\u0119cia\u201d!<\/p>\n Cz\u0119\u015bci\u0105 moich obowi\u0105zk\u00f3w inspektora jest sprawdzanie frekwencji uczni\u00f3w. Systematycznie, najwy\u017csza frekwencja przypada\u0142a na dni \u201enauki do wyboru\u201d. Sprawdzi\u0142em r\u00f3wnie\u017c wyniki egzamin\u00f3w szko\u0142y. By\u0142y znacznie lepsze, ni\u017c mo\u017cna by si\u0119 spodziewa\u0107 po szkole w takim \u015brodowisku spo\u0142eczno-ekonomicznym.<\/p>\n Wi\u0119c \u2013 oto moja skromna propozycja. Wszystkie szko\u0142y finansowane przez pa\u0144stwo, zar\u00f3wno podstawowe, jak i \u015brednie, powinny by\u0107 zach\u0119cane do przeznaczania co najmniej 10% czasu programu nauczania na zaj\u0119cia o tematyce negocjowanej przez uczni\u00f3w i nauczycieli. Czas na indywidualn\u0105 lub opart\u0105 na wsp\u00f3\u0142pracy edukacj\u0119, \u00a0z nauczycielami pe\u0142ni\u0105cymi rol\u0119 moderator\u00f3w lub \u201eekspert\u00f3w\u201d, je\u015bli uczniowie poprosz\u0105 ich o tak\u0105 us\u0142ug\u0119. Czasami sami uczniowie mog\u0105 by\u0107 pomocnikami dla innych uczni\u00f3w – a nawet nauczycieli. Pewna nauczycielka niedawno napisa\u0142a w moim czasopi\u015bmie zwi\u0105zkowym o tym, jak du\u017co wi\u0119cej jej uczniowie wiedzieli o problemach zwi\u0105zanych ze zmianami klimatu, ni\u017c ona sama.\u00a0\u00a0Przewiduj\u0119, \u017ce sam proces negocjacji b\u0119dzie mia\u0142 warto\u015b\u0107 edukacyjn\u0105, \u017ce wzro\u015bnie motywacja i morale wszystkich uczestnik\u00f3w procesu, a dzi\u0119ki autentycznemu zaanga\u017cowaniu uczni\u00f3w w t\u0119 nauk\u0119, nie trzeba si\u0119 obawia\u0107 spadku poziomu wykszta\u0142cenia uczni\u00f3w \u201ew zwi\u0105zku z utrat\u0105 liczby godzin zaj\u0119\u0107 obowi\u0105zkowych\u201d. W rzeczy samej, poziom b\u0119dzie wzrasta\u0142, wyniki uczni\u00f3w si\u0119 poprawi\u0105. Przy okazji uczniowie dowiedz\u0105 si\u0119, jak wzi\u0105\u0107 odpowiedzialno\u015b\u0107 za co najmniej cz\u0119\u015b\u0107 swojej nauki i naucz\u0105 si\u0119 zarz\u0105dza\u0107 co najmniej cz\u0119\u015bci\u0105 w\u0142asnego czasu \u2013 a to umiej\u0119tno\u015b\u0107 absolutnie kluczowa, by poradzi\u0107 sobie ze zmianami i niepewno\u015bci\u0105, kt\u00f3re niesie ze sob\u0105 obecnie trwaj\u0105ca czwarta rewolucja przemys\u0142owa.<\/p>\n Wi\u0119c \u2013 w\u0142a\u015bciwie\u2026 dlaczego nie 20% czasu? Pa\u0144stwo nadal b\u0119dzie mia\u0142o pozosta\u0142e 80% na realizacj\u0119 swojej Podstawy Programowej! Kiedy izraelski nauczyciel Yaacov Hecht i ja wprowadzili\u015bmy ten pomys\u0142 na konferencj\u0119 Rady Europy w sprawie edukacji i demokracji w Strasburgu w 2016 r., Yaakov ko\u0144cz\u0105c prezentacj\u0119 poprosi\u0142 o g\u0142osowanie w tej sprawie. Dwa \u00a0tysi\u0105ce administrator\u00f3w, decydent\u00f3w edukacyjnych i nauczycieli zag\u0142osowa\u0142o \u201ezdecydowanie za\u201d.<\/p>\n Potem zapyta\u0142em niekt\u00f3rych, kt\u00f3rzy g\u0142osowali przeciwko temu, co im si\u0119 nie podoba w tym pomy\u015ble.\u00a0\u201e20% to za ma\u0142o\u201d – powiedzieli. \u201ePowinno by\u0107 wi\u0119cej!\u201d<\/p>\n Zgodzi\u0142em si\u0119 z nimi.<\/p>\n <\/p>\n Derry Hannam – emerytowany nauczyciel i inspektor (wizytator z ramienia brytyjskiego OFSTED, urz\u0119du monitoruj\u0105cego jako\u015b\u0107 edukacji w szko\u0142ach). Pracuje jako doradca Rady Europy (by\u0142 jednym z konsultant\u00f3w zaproszonych przez Finlandi\u0119 w latach, gdy reformowali swoj\u0105 edukacj\u0119, doradza\u0142 te\u017c malta\u0144skiemu ministerstwu edukacji). Promuje demokracj\u0119 szkoln\u0105, w szczeg\u00f3lno\u015bci uczestnictwo uczni\u00f3w w kszta\u0142towaniu \u017cycia szk\u00f3\u0142. Aktywnie wspiera ruch edukacji demokratycznej m.in. w Polsce.<\/p>\n Obejrzyj<\/strong>:<\/p>\n Derry Hannam na Europejskiej Konferencji Szk\u00f3\u0142 Demokratycznych (E<\/a><\/strong>UDEC 2016)<\/a><\/strong><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" Angielski weteran walki o lepsz\u0105 edukacj\u0119, zwraca si\u0119 do swojego rz\u0105du ze „skromn\u0105 propozycj\u0105”. My by\u015bmy ch\u0119tnie j\u0105 podrzucili r\u00f3wnie\u017c naszym decydentom:<\/p>\n","protected":false},"author":6,"featured_media":893,"comment_status":"closed","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[11],"tags":[],"class_list":["post-1479","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-aktualnosci"],"yoast_head":"\n